Odkryj prawdziwą radość fotografowania

Obraz przedstawiający logo portalu fotograficznego waskiel.pl

Tryb manualny M aparatu jak stosować

utworzone przez | sty 15, 2023 | Nauka Fotografii | 0 komentarzy

Przyjęło się uważać, że tryb manualny obsługi ekspozycji i ostrości jest zdecydowanie najwyższym stopniem wtajemniczenia w fotografii. W domyśle – jeśli nie potrafisz się nimi posługiwać, to nie posiadasz dostępu do efektownych kadrów. Czyli najpiękniejsze mogą robić wyłącznie guru ze znajomością ustawienia ekspozycji i ostrości w trybie Manualnym. Oczywiście – nie jest to prawda, ale dziś opowiem Ci jak szybko opanować ustawienia ekspozycji w trybie Manualnym oraz kiedy warto z takich ustawień korzystać, a kiedy kompletnie nie należy po nie sięgać.

Tryb manualny M co to jest

Zobacz film o manualnym trybie ekspozycji: 

Wyjaśnimy sobie jeszcze jedno nieporozumienie, bowiem w aparacie mamy kilka ustawień, które możemy dopasowywać ręcznie, czyli inaczej mówiąc manualnie. Na przykład wszystkie parametry ekspozycji: czas, przysłonę i ISO ale także np. ostrość.

Możesz korzystać z ustawienia ostrości ręcznie albo za pomocą systemu automatycznego ustawienia ostrości zwanym autofokusem (AF).

Nie musisz tych ustawień ze sobą łączyć. Możesz ustawiać parametry ekspozycji ręcznie i pracować autofocusem. Możesz także ostrzyć ręcznie i korzystać np. z półautomatycznego trybu preselekcja przysłony.

Jednak możesz także ustawiać ekspozycję ręcznie i ostrzyć ręcznie. Ustawianie tych parametrów ręcznie nie jest konieczne dla uzyskiwania wspaniałych kadrów. Czasami będzie pomagać, ale równie dobrze może być przyczyną nieudanych zdjęć.

Jak działa tryb ręcznej/manualnej ekspozycji w aparacie? Sprawa jest banalnie prosta. W trybie M, podobnie jak w innych trybach z koła nastaw programów, działa nadal światłomierz aparatu i dokonuje pomiaru światła odbitego od sceny. Musimy więc podjąć decyzję, który z parametrów ekspozycji jest dla nas najważniejszy i wybrać go jako pierwszy.

Od razu zaznaczę, że jeśli chcesz efektywnie i szybciej fotografować w trybie manualnym, najlepiej mieć aparat z dwoma pokrętłami sterującymi, pierwszym odpowiedzialnym za sterowanie przysłoną, a drugim – za czas otwarcia migawki oraz łatwo dostępnym przyciskiem ustawiającym ISO.

Jak fotografować w trybie manualnym M

Wybieram więc ustawienie trybu manualnej ekspozycji. Kolejny krok to wybór ISO oraz parametru, który z punktu widzenia osób fotografujących jest kluczowy – czy przysłona czy czas?

Załóżmy, ze jest to przysłona i chcemy fotografować przysłoną o wartości f/8. Za pomocą odpowiedniego pokrętła sterującego ustawiamy przysłonę. W tym momencie powinniśmy też podjąć decyzję z jaką czułością fotografujemy i najlepiej także ustawić ją ręcznie (nie korzystając z trybu Auto ISO). Chociaż są sytuacje, kiedy współpraca pomiędzy trybem Manualnym ekspozycji oraz AUTO ISO i minimalnym czasem otwarcia migawki układa się idealnie, ale o tym opowiadam w innym filmie.

Nie ustawiaj jednak Auto ISO, bo będzie ono narzucać swoje rozwiązania podczas ustawiania poprawnej ekspozycji. Ty coś przyciemnisz, a AUTO ISO od razu podniesie ISO tak, aby ustawiona została ekspozycja, którą światłomierz uznał za najlepszą.

Ustawmy więc czułość ISO ręcznie na wartość dowolną np. ja wybiorę ISO 100. Teraz kierujemy aparat na wybraną scenę, przyciskamy lekko spust migawki. W wizjerze widzimy coś co nazywamy drabinką ekspozycji.

Wygląd drabinki ekspozycji to bardzo indywidualna sprawa każdego z modeli aparatu. Na ogół ma dwie małe pionowe kreseczki a potem 3 wyższą. Czasami są cyfry np. od 1 do 3. Po środku może być widoczna zero ale nie musi.

Ten wskaźnik jest z naszego punktu widzenia bardzo ważny, bowiem informuje nas o tym jak światłomierz widzi scenę i jak mamy reagować na jego wskazania i nasz pomysł na zdjęcia.

Po lekkim naciśnięci spustu migawki, który powinien uruchomić światłomierz oraz równocześnie najczęściej system AF w wizjerze pod lub nad drabinką ekspozycji pojawi się znacznik i nie ma żadnej reguły, gdzie się pojawi.

Raz będzie skrajnie po prawej, także go prawie nie widać, innym razem po lewej, a czasami zupełnie blisko środka. Jeśli w Twoim aparacie znacznik plusa jest po prawej stronie a minusa po lewej to obecność znacznika po prawej pokazuje zdaniem światłomierza zbyt dużą ilość światła wpuszczanego do aparatu. Jego obecność po lewej wskazuje na zbyt mała ilość światła dostarczaną do aparatu czyli zdjęcie będzie niedoświetlone czyli za ciemne.

Wynik pomiaru światła w trybie M – ta scena jest niedoświetlona

Czasami, w niektórych modelach aparatu, nie będzie drabinki, a pojawi się jedynie liczba z symbolem plusa lub minusa. I pamiętaj, że obecność plusa i minusa po ulubionej dla nas stronie możemy dopasować bardzo często w ustawieniach aparatu.

Teraz zadaniem fotografa jest takie poruszanie pokrętłem odpowiedzianym za czas ekspozycji, aby doprowadzić znacznik na środek drabinki ekspozycji. Przypominam, że na potrzeby naszego ćwiczenia przyjęliśmy, ż najważniejszym elementem naszego ujęcia jest przysłona. Jeżeli tego dokonaliśmy, ustaliliśmy zdaniem światłomierza poprawną ekspozycję dla danej sceny. Możemy wykonać zdjęcie i sprawdzić, czy wszystko jest w porządku. Oto cała finezja ustawienia manualnego trybu ekspozycji w aparacie.

Po wprowadzeniu poprawek kołem czasu zdaniem światłomierza ekspozycja jest prawidłowa

Czym charakteryzują się zdjęcia wykonane w trybie manualnym

Czy będzie ono miało niezawodnie dobrą ekspozycję? Nie zawsze. Z bardzo prozaicznego powodu – czy to tryb AUTO, czy preselekcja przesłony czy też tryb manualny światłomierz aparatu działa w ten sam sposób. Jest skalibrowany do szarości, więc to co zbyt jasne ściemni i ciemne rozjaśni. Opowiadam o tym bardziej szczegółowo w artykule.

Jeśli naszym zdaniem po wykonaniu zdjęcia jest ono zbyt jasne, musimy w trybie M znacznik przesunąć w kierunku minusa, a jeśli zbyt ciemne, to znacznik musi powędrować w kierunku plusa. I co jest istotne – w trybie M nie wprowadza się kompensacji korekcji ekspozycji poprzez funkcję znaną wielu osobom z trybów P, A i S (P, Av, Tv) czyli znacznik +/- i odpowiednie wprowadzenie wartości kompensacji.

To nie powinno nic zmieniać w ekspozycji. W czasie wprowadzania korekcji kreski będą zmieniać swoje położenie, ale nie będzie zmiany w ekspozycji. Przynajmniej nie powinno! I niestety w jednych modelach ta zasada jest stosowana, a w innych nie. Warto to sprawdzić w instrukcji aparatu albo na stronie jego producenta lub po prostu samodzielnie przetestować.

W trybie M korekcję powinno się dać wprowadzać jedynie poprzez odpowiednie przesuniecie znacznika na drabince ekspozycji. Fotografujesz czarnego psa na stercie węgla i na zdjęciu jest on szary, to przesuwasz znacznik w kierunku minusa. Biały kot na śniegu jest szary, to przesuwasz znacznik w kierunku plusa.

Zachęcam Cię do subskrypcji mego kanału pozostawienia
kciuka pod filmem i pamiętaj o dzwoneczku podczas subskrypcji. Dziękuję! 

Wielką zaletą i jednocześnie ogromną wadą trybu Manualnego ekspozycji jest fakt, że aparat jakby zapamiętuje pomiar z miejsca gdzie go dokonaliśmy. Jeśli przesuniemy obiektyw w kierunku sceny mającą inną jasność, to wskaźnik popłynie w lewo lub prawo ale na wyświetlaczu nadal pozostaną parametry ekspozycji ustawione dla jasności uprzednio widzianej przez światłomierz sceny Czyli w naszym przypadku f/ 8 ISO 100 i 1/250 s. Teraz, jeżeli przekadrowaliśmy zdjęcie albo fotografujemy zgoła inną scenę, musimy je zmienić albo jednak zachować. Wszystko zależy od naszej koncepcji związanej ze zdjęciem.

Jeśli chcesz coraz lepiej fotografować polecam swoje kursy fotografii w formie filmów wideo. 

👉 Kurs Fotografii Dla Początkujących  https://waskiel.pl/kurs-fotografii-online-dla-poczatkujacych/
👉 Kurs Fotografii Makro https://waskiel.pl/kurs-fotografii-makro-online/
👉 Kurs Fotografii Krajobrazowej  https://waskiel.pl/kurs-fotografii-krajobrazowej-online/
👉 Kurs Lightroom Szybki Start  https://waskiel.pl/kurs-lightroom-online/
👉 Kurs Fotografii Podróżniczej https://waskiel.pl/kurs-fotografii-podrozniczej-online/
👉 Kurs Fotografii Portretowej  https://waskiel.pl/kurs-fotografii-portretowej-online/

W wielu sytuacjach tryb manualny można wykorzystać do idealnego ustawienia parametrów ekspozycji wykorzystując do pomiaru tzw. szarą kartę. Należy szarą kartę będącą wzorcem szarości do której skalibrowany jest światłomierz ustawić tak, aby była precyzyjnie oświetlona takim światłem, które pada na scenę i dokonać ustawienia ekspozycji w trybie manualnym tak, aby wskaźnik znalazł się idealnie na środku drabinki np. po widocznym tam zerem. Teraz kolejne wykonane zdjęcia w takim samy świetle i przy tych samych ustawionych parametrach albo parametrach równoznacznych będą zawsze miały dobrą ekspozycję.

Generalnie tryb manualny świetnie nadaje się do oszukiwania światłomierza. Jeżeli wiemy co w kadrze z naszego punktu widzenia jest najważniejsze, a scena ma np. dużą rozpiętość tonów to zdecydowanie ten tryb pozwolili na indywidualne ustawienie parametrów ekspozycji. Wówczas najskuteczniej działa w połączeniu z trybem punktowym pomiaru światła. Zawęża się pomiar światła kierując np. na najjaśniejszy punkt kadru, po czym, jeśli jest tak potrzeba, to wprowadza się kompensacje ekspozycji i wykonuje ujęcie. Kontroluje się poprawność ekspozycji np. poprzez podgląd na histogramie.

Kiedy warto stosować tryb manualny M

Zawsze kiedy mamy ochotę oraz kiedy pozwalają na to warunki w jakich fotografujemy oraz nasze umiejętności. Na ogół ważne jest bowiem widzenie jasności sceny oraz identyfikowanie jej najważniejszych naszym zdaniem elementów wraz z umiejętnością wprowadzenia korekt we wskazania światłomierza.

Jest jednak mnóstwo tematów, w których ten tryb okazuje się nieodzowny. Np. zdjęcia nocnego nieba z gwiazdami, albo z księżycem oraz nocnego miasta. Kontrastowe sceny z kontrowym światłem np. podczas spektakli i koncertów oraz takie, które są za jasne lub ciemne względem wzorca, do którego skalibrowany jest światłomierz.

Stosuję go bardzo często w fotografii przyrodniczej ale w połączeniu z AUTO ISO i ograniczeniem czasu pracy migawki. W połączeniu z szarą kartą sceny w zasadzie każdy rodzaj fotografii, o ile potrafimy identyfikować, jaki rodzaj światła pada na fotografowaną scenę.

Tryb M pozwala na łatwiejsze fotografowanie z zewnętrzną lampą błyskową lub systemami lamp. Uzyskując poprawny pomiar np. z trybu P, A czy S w trybie manualnym można wprowadzać ekspozycje równoważne w celu uzyskania dokładnie takiego efektu na jaki mamy pomysł np. długi czas ekspozycji albo płytka głębia ostrości itp. i zostanie ona wykonana bez względu na zmiany w jasności sceny.

Konieczność fotografowania w trybie Manualnym jest jednym z fotograficznych mitów. Część osób będzie mówić, że jedynie ten tryb i nic innego, inne osoby będą unikać go jak ognia. I co ważne – obie grupy będą robić wspaniałe zdjęcia.

Korzystanie z trybu Manualnego nie jest to też jedyną drogą do lepszych kadrów. Możemy do nich dochodzić wieloma indywidualnymi ścieżkami. Jest to po prostu jeden ze sposobów uzyskiwania kadrów, na których nam zależy.

Warto wiedzieć na czym polega i dopasować do swoich potrzeb i stosować w sytuacjach kiedy przyśpieszy i wspomoże wykonanie wymyślonego przez nas zdjęcia. Samo używanie trybu M z nikogo nie uczyniło lepszego fotografa, bo to bardziej skomplikowana sprawa, ale może pomóc w zrozumieniu zależności pomiędzy elementami trójkąta ekspozycji czyli ISO, przysłony i czasu ekspozycji.

Napisany przez: Marek Waśkiel

Fotografik, obieżyświat, bloger. Współpracował z magazynami National Geographic, Podróże, Maxim, Focus, Dom i Świat oraz wieloma innymi tygodnikami i dziennikami. Był fotoedytorem w miesięczniku Podróże i zastępcą redaktora naczelnego w magazynie Poznaj Świat. Popularyzator wiedzy o fotografii prowadzący warsztaty i kursy, autor kilku albumów fotograficznych, poradników fotograficznych oraz przewodników turystycznych. Miłośnik Polski Wschodniej i dawnych Kresów Rzeczypospolitej. Zobacz moje najnowsze zdjęcia na FB oraz odwiedź Mój Kanał na YouTube .
Ikona kawy.

Cieszmy się chwilą przy filiżance aromatycznej kawy

Jeżeli cenisz treści, które dla Ciebie przygotowuję, masz możliwość wyrażenia swojego uznania, na przykład poprzez zafundowanie mi symbolicznej, wirtualnej kawy.

Przycisk postaw kawę.

Aktualizacja: 15 stycznia 2023

Obraz przedstawiający jak wygląda darmowy e-book o fotografii.

Darmowy Poradnik "Jak Się Uczyć Fotografii"

Zapisz się na newsletter i pobierz bezpłatny poradnik, który da Ci nowy impuls do twórczego fotografowania. Przeczytasz go jednym tchem.

Zostałeś zapisany na listę! Sprawdź skrzynkę email i potwierdź swój adres.