Zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego już na pierwszy rzut oka możesz stwierdzić, czy podoba Ci się dane zdjęcie, grafika lub obraz. Od czego to zależy? Dlaczego jedne zdjęcie sprawia nam wizualną przyjemność i przykuwa naszą uwagę, a drugie powoduje irytację albo zwyczajną obojętność? Sprawdź, na czym polegają zasady złotego podziału i dowiedz się, jak twórczo wykorzystać je na swoich zdjęciach.
Czym jest złoty podział
Jeśli jesteś twórcą i nie słyszałeś o jednej z najistotniejszych zasad złotego podziału, którą warto (a nieraz po prostu trzeba) się kierować przy fotografowaniu czy projektowaniu grafik, to jesteś w dobrym miejscu.
Spirala złotego podziału jest spiralą logarytmiczną.
Złoty podział (łac. sectio aurea) – występował pod różnymi nazwami – takimi jak: złota proporcja, boska proporcja, złota liczba czy podział harmoniczny. W tej boskiej proporcji chodzi o stosunek dwóch wymiarów. Zastosowanie tej zasady prowadzi do harmonii proporcji i wizualnej zgodności w tworzonym projekcie.
Spirala złotego podziału jest spiralą logarytmiczną. To co różni kolejne części (łuki) to jedynie wielkość. Złota spirala jest wyjątkowa. Co 90° jej składniki zwiększają się o +/- 1,618. Liczba 1,618 to φ (phi).
Już w starożytności matematycy, filozofowie, artyści i astronomowie rozprawiali nad złotą proporcją i jej znaczeniem dla świata przyrody i człowieka. Proporcja 1 do 1,618 uważana była za kwestię nacechowaną nieznanego rodzaju magią i boskością, a jej popularność była trudna do wyjaśnienia.
Do dzisiaj jest to bardzo frapująca i tajemnicza sprawa! Jak wytłumaczyć fakt, że złota proporcja występuje wśród roślin, gdzie mamy do czynienia z konkretnymi układami rozgałęzień i budową kwiatów? Na dodatek jest też obecna w ludziach i zwierzętach. Objawia się proporcjami ciała, czy tym jak zbudowany jest układ nerwowy albo krwionośny. Prawdopodobnie wiąże się też z falami mózgowymi, ludzkim genomem i fizyką kwantową.
W kwestii tego, dlaczego do tak wielu rzeczy odwołuje się złota proporcja wypowiedział się Adrian Bejan, profesor inżynierii mechanicznej w Duke’s Pratt School of Engineering:
Dla oczu odbiór obrazu odbywa się szybciej, gdy zachowany jest złoty podział. Odbywa się on od lewej strony do prawej. Tak jest po prostu dużo szybciej niż z góry do dołu.
Bejan tłumaczy te charakterystyczne „skanowanie” oczami faktem, że ludzie w toku ewolucji reagowali na niebezpieczeństwo, które czaiło się z boku lub z tyłu właśnie taką
„poziomą” obserwacją.
Wychodzi zatem na to, że złoty podział może być ubocznym skutkiem rozwijania umiejętności, która w założeniu miała ratować życie.
Ale to tylko jedna z teorii. Być może ta percepcja została zaszczepiona ludziom w procesie uduchowionej twórczości? A może każda sztuka ma w sobie coś z matematyki?
Trudno to jednoznacznie stwierdzić.
Tak czy inaczej – to intrygujące, że nawet praartyści mimowolnie poddawali się zasadom złotej proporcji. Na długo przed sformułowaniem jej ogólnych zasad.
Poczucie estetyki w tworzeniu bardzo często kierowało kreatywne dusze w stronę tej proporcji. Odnajdziemy ją w wielu dziełach! Czy był to zabieg stosowany świadomie, czy z pewną dawką nieświadomości – tego niestety nigdy się nie dowiemy.
Spirala złotego podziału z zaznaczonym jednym z mocnych punktów
Jak wykorzystuje się złoty podział w fotografii
W fotografii zasada ta funkcjonuje jako złoty podział i trójpodział kadru. Jeśli zajrzysz do poradników i książek poświęconych ściśle fotografii, przekonasz się, że jest to bardzo ważna reguła (szczególnie na początku przygody z aparatem). Kadrowaniu poświęca się co najmniej kilka rozdziałów. My jednak spróbujemy rozgryźć to w tym artykule.
Za pomocą zasady złotego podziału i trójpodziału wyznaczamy mocne linie i punkty w konstrukcji zdjęcia, a potem umieszczamy tam najważniejszy element kadru, tak aby znalazł się na przecięciu dwóch linii. Taka kompozycja sprawia, że kadr jest bardziej naturalna i atrakcyjniejszy w odbiorze.
Dbanie o kadr w myśl złotego podziału to fantastyczna wskazówka na drodze do zrobienia dobrych zdjęć! Unikniesz w ten sposób typowego, nudnego fotografowania, opartego wyłącznie na kompozycji centralnej.
Czy to oznacza, że tylko złoty podział czyni zdjęcie wystarczająco dobrym? Nie, ale funkcjonuje to jako bardzo dobry punkt wyjścia do robienia ciekawych zdjęć.
To prawdziwa podstawa, której uszanowanie wyposaży Cię w umiejętności otwierające drzwi do dalszego rozwoju w dziedzinie fotografii.
Pracuj nad tym, by mimochodem łapać chwile zgodnie z tą zasadą, a odkryjesz, że praktyka naprawdę czyni mistrza! Zyskasz instynkt do wyłapywania obrazów w fajnych kadrach. Czego chcieć więcej jako fotograf? Większej ilości zdjęć! Ucz się poprzez działanie, a na pewno zobaczysz efekty. Złoty podział wejdzie Ci w krew nim się zorientujesz i poczujesz się jak prawdziwy, renesansowy artysta.
Reguła trójpodziału z zaznaczonym jednym z mocnych punktów
Złoty podział a reguła trójpodziału
Jaka jest między nimi różnica? Trójpodział jest po prostu pewnym uproszczeniem złotego podziału, ale wystrzegaj się uznawania jednego i drugiego za to samo.
Warto zapamiętać, że złoty podział przede wszystkim patrzy na przekątne obrazu i prostopadłe linii, które przecinają główną oś – w kontekście tego wyznacza się się mocne punkty kompozycji. Trójpodział to kadr koncentrujący się na czterech kluczowych punktach.
Na niebiesko zaznaczone są osie złotego podziału a na czarno reguły trójpodziału.
Jak stosować regułę trójpodziału w fotografii porady
Wiesz już, jak to mniej więcej wygląda w teorii. Zastanówmy się teraz, jak zastosować zdobytą wiedzę w praktyce fotograficznej. Według tej reguły to, co chcemy pokazać na zdjęciu powinno znajdować się w lewej lub prawej trzeciej części obrazu, a pozostałe dwie powinny pozostać otwarte. Zaprowadzi Cię to do dobrze skomponowanego ujęcia. Zapoznaj się z poniższą listą wskazówek, którymi możesz się pokierować w swojej fotograficznej podróży.
1. Podziel tworzony kadr na strefy
Na początku staraj się wyobrazić sobie dziewięć równych stref. Mają one być stworzone przez linie poziome i pionowe. Nazywamy to siatką złotego podziału. Twój aparat, a nawet telefon, mogą mieć je w swoich ustawieniach z możliwością wyświetlenia podczas komponowania kadru. Punkty przecięcia na siatce, to miejsce w których należy umieścić motyw kadru. Wybierz tylko jedną linię i jeden punkt. W ten sposób doprowadzisz do harmonii pomiędzy obiektem Twojego zdjęcia, a pozostałą przestrzenią zdjęcia. To krok ku fotografii, która będzie atrakcyjna zarówno dla Ciebie jako fotografa, ale też dla odbiorcy.
2. Trenuj systematycznie
Tylko praktyka pozwoli Ci na opanowanie omówionych tu zasad. Ćwicz swoje umiejętności z podziałem umieszczonym w ustawieniach aparatu. Nie minie dużo czasu, a na pewno złapiesz o co chodzi. Nie poprzestawaj na jednym ujęciu. Po zakończonej sesji dobrze mieć wybór, by wybrać te najlepsze i najkorzystniejsze kadry.
3. Wykorzystuj kreatywność i eksperymentuj
Trójpodział i złoty podział są świetnym punktem wyjścia. A co powiesz na inny układ elementów kompozycji? A jeśli by wykonać fotografię na kształt odwróconej litery Z, która kieruje nasz wzrok od lewej do prawej, a następnie w górę i z powrotem? Brzmi niewiarygodnie? Rozejrzyj się i wyciągaj aparat! Na pewno dostrzeżesz, jak wypróbować ten pomysł. Tylko eksperymentując przekonasz się jakie zdjęcia są najlepsze.
4. Pamiętaj o możliwościach programów graficznych
Wykorzystuj możliwości programów do edycji zdjęć (np. Lightroom). Dzięki nim masz ogromny wpływ na ostateczny wygląd swojego kadru.
Nie zawsze i nie od razu uda Ci się osiągnąć zdjęcie idealne. Dlatego tak ważne jest „bawienie się” nimi w postprodukcji.
Edytowanie, wbrew pozorom, również może Cię dużo nauczyć. Jeżeli nie wiesz od czego zacząć, sprawdź mój kurs lightroom classic dla początkujących.
5. Pamiętaj o radości fotografowania
Na koniec pamiętaj też – nie spinaj się zbytnio! Fotografowanie to wspaniała zabawa, ale i cudowne hobby! Pamiętaj, że masz możliwość przerabiania zdjęć. Edycja daje Ci możliwość uzyskania kompozycji złotego podziału dużo później po zrobieniu zdjęcia, w zaciszu swojej pracowni. Spokojnie, nie polega to na tym, że siedzisz z linijką i kalkulatorem w celu uzyskania dobrego kadru.
Pozwól sobie na popełnianie błędów. Eksperymentuj z omówionymi tu zasadami. Każda godzina poświęcona na świadome fotografowanie sprawi, że zbierzesz doświadczenia i będziesz widzieć coraz więcej.
W fotografii chodzi przede wszystkim o to, by dać ponieść się tworzeniu. Jeśli chcesz osiągnąć w czymś doskonałość, warto poznać podstawy, wypróbować je, a później zdecydować, czy będą pomagały w Twojej twórczości, czy skreślisz i pójdziesz swoja drogą. To zależy już tylko od Ciebie.
