Odkryj prawdziwą radość fotografowania

Obraz przedstawiający logo portalu fotograficznego waskiel.pl

Kompozycja symetryczna

utworzone przez | lip 10, 2023 | Nauka Fotografii | 0 komentarzy

Jeżeli chcesz tworzyć profesjonalne fotografie – musisz zadbać o kompozycje. Każdy element Twojego zdjęcia powinieneś wykorzystywać tak, aby budował spójną i klarowną całość. W tym artykule zajmiemy się pozornie najłatwiejszym typem kompozycji – czyli kompozycją symetryczną. Dowiesz się, jak ją odnaleźć i wykorzystywać w swojej pracy. Przekonasz się też, dlaczego posługiwanie się kompozycją symetryczną może stanowić spore wyzwanie.

Na czym polega symetria

O symetrii każdy z nas dowiaduje się już na wczesnym etapie edukacji. Najprościej rzecz ujmując – symetria jest to zasada lub własność, która dotyczy praktycznie każdego przedmiotu (lub też tekstu czy znaku występującego naturalnie, lub stworzonego przez człowieka), jaki w którejś ze swych części będzie odbiciem lustrzanym drugiej połowy, przeciętej umowną osią symetrii.

Tak może dziać się z drewnianym, kwadratowym klockiem czy też literą „A”, „H” lub „O”. Najważniejsze symetrie, jakie wyróżniamy w przyrodzie to symetria środkowa, osiowa, a także symetria płaszczyznowa.

Poznaj skuteczne techniki kreatywnego fotografowania. Sprawdź mój kurs fotografii online.

Poznaj Pakiet Kursów i Zaoszczędź 1000 zł

Gdy elementy kompozycji rozmieszczone zostały w sposób symetryczny, to znaczy, że jeśli postawimy linię prostą (nazywaną osią symetrii) pomiędzy nimi, to po obu jej stronach, będziemy widzieli  „lustrzane odbicie”. Mamy wtedy do czynienia z kompozycją symetryczną liniową.

Tak samo w przypadku symetrii tworzonej wokół jednego punktu. Jeśli od obranego miejsca symetria będzie się rozchodzić promieniście, stworzymy zjawisko symetrii środkowej czy też inaczej, symetrii punktowej.

W przeciwnym razie, czyli wtedy, kiedy ani linia, ani punkt nie zachowają się jak osie, mamy do czynienia z tak zwaną kompozycją asymetryczną.

Przykład kompozycji centralnej opartej o centralny element, którym jest kapliczka. fot. Marek Waśkiel

Stosowanie kompozycji symetrycznej w praktyce

Jeśli mowa o kompozycji symetrycznej, musi się w niej znajdować przynajmniej jeden punkt symetrii lub jedna linia (oś) symetrii. Często możemy ją uzyskać, tworząc kompozycję centralną.

W niej najważniejszy punkt naszego zdjęcia, obiekt będący jego tematem, umieszczamy w samym środku naszej pracy i wokół niego promieniście układamy pozostałe obiekty.

Jednak oś symetrii nie zawsze będzie tworzyć nam idealny obraz po lewej, jak i prawej stronie. O ile w matematyce, aby zaszło zjawisko symetrii, musi się tak właśnie dziać, to w fotografii, działa to już nieco inaczej. Podobnie jak z budową ciała ludzkiego. Tylko w rzadkich przypadkach, lewa i prawa strona (na przykład naszej twarzy) będą identyczne. Owszem, zazwyczaj będą do siebie bardzo podobne, ale praktycznie nigdy nie dokładnie takie same.

Tworząc kompozycję symetryczną, nie tyle ważne jest to, by oś symetrii tworzyła nam dwie idealne połówki, ale to, żeby przecinała ona centralny punkt naszego zdjęcia, wyznaczając przy tym umownie nazwany „środek ciężkości” naszej pracy.

Pamiętać trzeba też o tym, że jeżeli chcielibyśmy stworzyć idealną symetrię dla naszego obrazu, musimy się liczyć z tym, że często będzie ona drażnić naszą percepcję. Idealnie symetryczne zdjęcia nie są przez nasz umysł odbierane w pozytywny sposób. Wywołują niepokój, a momentami wręcz strach, w zależności od tematu zdjęcia.

Dlatego zdecydowanie lepiej jest zawsze zawrzeć na jednej ze stron element burzący nieznacznie efekt odbicia na naszej kompozycji. Wykazały to między innymi badania dotyczące loga marki „Starbucks”, gdzie zbyt symetryczna twarz widniejącej na nim syreny wywoływała u odbiorców niepokój i zniechęcała podświadomie do kupna produktów spod znaku marki.

Obraz przedstawiający symetrię w przypadku loga firmy Starbucks.

Logo firmy Starbucks przed i po zmianie.

Chcąc zlikwidować ten efekt derealizacji, który wywoływał design, projektanci loga przedłużyli ku dołowi, wewnętrzny kącik prawego oka postaci.

Wykorzystując w fotografii taki właśnie rodzaj kompozycji, zachowując przy tym odpowiednie przełamanie, możemy stworzyć spójną oraz estetyczną pracę. Jeżeli wykonujemy zdjęcia konkretnych produktów, na przykład w celach reklamowych, to wykonując je w symetryczny sposób sprawimy, że praca będzie schludna, a co za tym idzie, wyczucie estetyki potencjalnego klienta, może zachęcić go do zakupu.

Niezwykle skuteczna i pomocna stanie się wtedy przykuwająca wzrok symetria punktowa. Symetrię powinno się wziąć pod uwagę również wtedy, gdy chcemy stworzyć jak najlepsze zdjęcia przyrody, krajobrazy czy też fotografować architekturę. Kompozycja naszej pracy może być wtedy dużo bardziej urozmaicona i ciekawsza, z większą dozą losowości i dowolności, a co za tym idzie samo zdjęcia stanie się bardziej interesujące i pobudzające wyobraźnię.

Główny punkt naszej fotografii powinien być przedzielony osią pionową najczęściej przy tworzeniu w obrębie gatunku fotografii portretowej, gdzie osoba fotografowana znajduje się na centralnym planie zdjęcia lub w fotografii obiektowej, gdzie dany przedmiot się w tym miejscu (punkcie symetrii) zazwyczaj znajduje.

Jednak takie ułożenie jest w pełni statyczne, więc aby dodać trochę dynamiki, często wykorzystuje się nieco przekrzywioną linię kompozycji, lub zasadę złotego podziału, poprzez umieszczenie mniej istotnych drobiazgów w dwóch przeciwległych częściach zdjęcia. Mogą to być na przykład dwa owady na zdjęciu kwietnej łąki lub nieznacznie wystające spod koka włosy modelki. To pomaga nam w wyeliminowaniu ze zdjęcia monotonii i przewidywalności.

Pięć drzew z pewnością może być podstawą kompozycji symetrycznej. fot. Marek Waśkiel

Jak utworzyć kompozycję symetryczną

Podczas komponowania symetrycznego, mając w głowie różne elementy naszego zdjęcia, musimy rozplanować ich położenie w taki sposób, aby dzieląc zdjęcie na pół, obie strony były mniej więcej swoim lustrzanym odbiciem i bezproblemowo można by je było połączyć tak, aby tworzyły jakąś spójną całość.

Kompozycje w fotografii można bardzo wygodnie podzielić i zaplanować kadr na podstawie zasady „złotego podziału”, inaczej nazywanej „trójpodziałem”, czyli postawić sześć równych linii, dzielących kadr na 9 identycznych kwadratowych lub prostokątnych obszarów.

Na podstawie zasady trójpodziału można wyznaczyć uniwersalną dla każdego naszego przyszłego dzieła linię, punkt lub nawet cały obszar, będący osią symetrii. Takowych osi może być jedna lub kilka.

Podzielą one kompozycję naszej fotografii, na kilka symetrycznych, czystych w odbiorze obszarów. Ważną i przydatną radą oraz zasadą wielu doświadczonych fotografów jest układanie kluczowego punktu pracy w jednej trzeciej kadru, na przecięciu się wyznaczonych przez nas wcześniej linii.

Symetria pionowa, a symetria pozioma w fotografii

Nasza symetralna (inaczej oś symetrii) w fotografii może być położona zarówno pionowo, i jest to ta, która zostaje przez artystów najczęściej wykorzystywana w projektach, ale także poziomo. Wszystko zależy od naszych personalnych preferencji w stosunku do tworzonej kompozycji.

Symetria pionowa, którą najłatwiej nam uzyskać i rozplanować, dzieli nam obraz na prawo i na lewo, a pozioma, ta trudniej osiągalna, zwłaszcza w przyrodzie, na górę i na dół.

Obie symetrie mogą dać nam interesujący i oryginalny efekt, tak samo jak różne możliwości.

Z wersją pionową spotkamy się najczęściej przy portretach, gdzie główną rolę odgrywa twarz modela, na której, już na tak zwany „chłopski rozum”, widać symetryczność lewej i prawej strony.

Poziomą natomiast idealnie zobaczyć możemy na przykładzie fotografii krajobrazów, zawierających w kadrze akwen wodny, który na swojej powierzchni odbija obraz znajdujący się powyżej.

W tym przykładzie słońce jest zasadniczym elementem zdjęcia i dlatego jest to jednak kompozycja dynamiczna. fot. Marek Waśkiel

Kompozycja symetryczna a kompozycja niesymetryczna

Wykorzystując powyższe zasady, możemy tworzyć dwa główne rodzaje kompozycji.

Kompozycję symetryczną, czyli taką, w której nasz obraz da się podzielić osią symetrii na bardzo podobne do siebie części. Można rozdzielić ten typ symetrii na liniową i środkową. Tworzymy tym sposobem dwa spójne obszary. Najczęściej linia symetrii przedzielać będzie centralny punkt fotografii, będący również tematem naszego zdjęcia, na dwie części. Jest ona czysta i jasna w odbiorze wizualnym, chociaż może równocześnie wzbudzić niepokój u widza, który najczęściej przekłada się na mniej przychylną ocenę oglądanego obrazu.

Możemy również utworzyć na naszej pracy kompozycję asymetryczną, czyli taką, w której oś symetrii niewiele zdziała. Krótko mówiąc, zdjęcie nie będzie posiadać żadnej linii, punkty czy obszaru symetrii. Tym sposobem na fotografii zapanuje nieco mniej spójny i zrozumiały dla oglądającego chaos. Nieodpowiednio zastosowana zrazi do siebie odbiorców obecnym na niej bałaganem, jeśli to właśnie nie on był tematem dzieła. Oba rodzaje symetrii mogą oczywiście stworzyć estetyczne i ładne zdjęcie, choć utworzenie dobrej kompozycji asymetrycznej jest zdecydowanie trudniejsze i wymaga więcej przemyślenia, niż kompozycja symetryczna.

Napisany przez: Marek Waśkiel

Fotografik, obieżyświat, bloger. Współpracował z magazynami National Geographic, Podróże, Maxim, Focus, Dom i Świat oraz wieloma innymi tygodnikami i dziennikami. Był fotoedytorem w miesięczniku Podróże i zastępcą redaktora naczelnego w magazynie Poznaj Świat. Popularyzator wiedzy o fotografii prowadzący warsztaty i kursy, autor kilku albumów fotograficznych, poradników fotograficznych oraz przewodników turystycznych. Miłośnik Polski Wschodniej i dawnych Kresów Rzeczypospolitej. Zobacz moje najnowsze zdjęcia na FB oraz odwiedź Mój Kanał na YouTube .
Ikona kawy.

Cieszmy się chwilą przy filiżance aromatycznej kawy

Jeżeli cenisz treści, które dla Ciebie przygotowuję, masz możliwość wyrażenia swojego uznania, na przykład poprzez zafundowanie mi symbolicznej, wirtualnej kawy.

Przycisk postaw kawę.

Aktualizacja: 10 lipca 2023

Obraz przedstawiający jak wygląda darmowy e-book o fotografii.

Darmowy Poradnik "Jak Się Uczyć Fotografii"

Zapisz się na newsletter i pobierz bezpłatny poradnik, który da Ci nowy impuls do twórczego fotografowania. Przeczytasz go jednym tchem.

Zostałeś zapisany na listę! Sprawdź skrzynkę email i potwierdź swój adres.