Kolory w fotografii są wspaniałym i efektownym środkiem wyrazu. Prawidłowo wykorzystany kolor może stać się jednym z najistotniejszych elementów oddziaływania fotografii. W tym artykule przeczytasz o związkach między kolorami, zasadach harmonii kolorów oraz co zrobić, aby zdjęcie w kolorze było interesujące.
Kolory w fotografii
Pierwszy kontakt z kolorami w fotografii może zrodzić wiele pytań. Skąd się bierze kolor na naszych zdjęciach i dlaczego jest z nim tyle kłopotów? Dlaczego wielu fotografów nie umie poradzić sobie z jego odpowiednim odwzorowaniem? Jaka jest rola koloru w fotografii?
Światło tzw. złotej godziny. Wówczas słońce emituje piękne światło o złotym odcieniu, które nadaje głębokie barwy fotografowanym scenom. Jest ono ciepłe, wyraziste i przepięknie kreśli kontrasty. fot. Marek Waśkiel
Nie ukrywam, że od lat fascynuje mnie wykorzystanie kolorów w fotografii. Zdjęcia fotografów takich jak: Ernst Haas, Alex Webb albo Stev McCurry są dla mnie niezwykłą lekcją interesującej fotografii. Tę trójkę artystów łączy jedno – rewelacyjne posługiwanie się kolorem.
Mistrzowie fotografii często wskazują, że dzięki kolorom możemy poruszyć emocje widza. Barwy są silnie związane z kompozycją zdjęcia. Ich świadome wykorzystanie zwraca uwagę na ważne dla fotografa elementy i kieruje wzrok odbiorcy w najważniejsze miejsca zdjęcia.
Co to jest kolor i barwa
Według antropologów języka najstarszymi określeniami kategorii kolorystycznych w słownikach ludzkich są jasne i ciemne, a zaraz po nich pojawiają się prawie zawsze słowo określające czerwony. Zatem, poprzez siłę tradycyjnych przekazów, kolory – czerwony oraz nieco rzadziej pomarańczowy – uznawane są za najbardziej „barwne” i mają niezwykle silną pozycję w tworzeniu dziejów ludzkiej kultury (m.in. tworzeniu wizerunków religijnych – czerwone maski, czerwone wizerunki bóstw).
Jednak to, co obecnie uznajemy za powszechne i trwałe wcale takim nie było. Oto w dziejach ludzkości barwy podstawowe były definiowane bardzo różnorodnie. Demokryt widział je jako: czarna, biała, czerwona i zielona, a Arystoteles proponował: karmazynowy, fioletowy, jasnozielony, ciemnoniebieski i szary (lub biały).
Terminy kolor i barwa są w języku polskim synonimami. Kolor pochodzi z łaciny – „color”, a barwa, funkcjonuje jako przetworzenie słowa „farba”. Są jednak dziedziny życia (np. w druku, czyli poligrafii) gdzie podkreśla się rozróżnienie na barwę (to konkretne wrażenie wzrokowe) i kolor (np. farba o określonym kolorze, która po nałożeniu na różne podłoża może dać efekt widzenia różnej barwy).
Tego rozróżnienia pojęciowego często używa się też w malarstwie i innych sztukach. Na przykład – kolor jest cechą „materii” farby, także wtedy, gdy jest ona już położona na obrazie, barwa zaś jest rozumiana jako zjawisko psychofizyczne związane ze zdolnością do widzenia.
Widzenie i odczuwanie koloru
Zgadzam się z opinią, że kolor jest przez nas bardziej odczuwany niż widziany. Niektórzy czują go lepiej… a inni gorzej. Mamy mnóstwo odczuć, które wiążemy z kolorem. Wynikają one z naszego światopoglądu, ukształtowanego przez kulturę oraz z osobistych przeżyć i doświadczeń. Pewne kolory „lubimy” bardziej niż inne.
Jednak owe „lubienie” podlega nieustannym zmianom. Są kolory, które są dla nas niezwykle ważne, gdy jesteśmy dziećmi, jednak podczas dorastania porzucamy je na rzecz innych. Często dopiero w trakcie nauki fotografii uświadamiamy sobie, jak istotnym jej elementem jest próba efektownego wykorzystania koloru.
Chcesz dowiedzieć się, jak wykorzystać kolory do tworzenia zachwycających fotografii? Sprawdź mój kurs fotografii online.
Poznaj Pakiet Kursów i Zaoszczędź 259 zł
Kolory w fotografii a balans bieli
Jednak z drugiej strony barwa światła jest także wartością mierzalną i dlatego w fotografii posługujemy się balansem bieli, który jest odzwierciedleniem temperatury barwowej światła. Balans bieli jest parametrem pozwalającym aparatom cyfrowym oddać jak najwierniej kolory uwiecznione na fotografii. Fizjologiczne widzenie kolorów przez ludzi jest na ogół niezależne od tego, czy patrzą na nie w świetle pokojowej żarówki, ulicznej lampy jarzeniowej, czy światła słonecznego dnia. Aparat fotograficzny musi być poinformowany (jeżeli fotografujemy wyłącznie w .jpeg) jak wygląda kolor biały w widzianym przez niego wycinku rzeczywistości (w jakim jest świetle).
Producenci współczesnych aparatów cyfrowych, tak konstruują swoje produkty, aby kolory na zdjęciach wyglądały podobnie do tych, jakimi widzi je człowiek. Tak zwany „automatyczny balans bieli” staje się coraz bardziej skuteczny (AWB). Jednak są przypadki, kiedy aparat się myli, najczęściej jest to światło żarowe oraz światło tzw. świetlówek. Wówczas kolory na zdjęciach rejestrowane są w sposób odmienny od tych jakie mamy sposobność widzieć. Bardzo skutecznym rozwiązaniem jest fotografowanie w tzw. RAW, aczkolwiek wymaga późniejszego „wywołania” w programie graficznym. Więcej na temat wykorzystania różnych formatów plików w fotografii przeczytasz w artykule RAW czy JPEG.
Wiedza o kontraście kolorów pozwala na zbudowanie efektownych kadrów podkreślających odrębność planów. fot. Marek Waśkiel
Koło barw tęczowych w fotografii
Koło barw tęczowych w fotografii.
W czasie tworzenia fotograficznego obrazu warto mieć w pamięci co najmniej tzw. koło barw tęczowych. Powstaje ono poprzez ułożenia wszystkich barw podstawowych – żółtej, czerwonej i niebieskiej – oraz pochodnych. W ten sposób powstały dwie grupy kolorów: ciepłe (te po lewej stronie) oraz zimne ( te po prawej).
Dominowanie któregoś z tych kolorów na zdjęciu powoduje to, że jest ono między innymi inaczej odbierane przez widza. Zastosowanie barw ciepłych przyciągnie oko widza i podkreśli radość fotografii. Barwa zimna podkreśli smutek.
Istotne dla kompozycji jest także to, że każdy z kolorów, leżący naprzeciwko innego jest kontrastowy względem tego koloru. Np. czerwony i zielony to kolory kontrastowe. Dzięki tej wiedzy w sposób praktyczny możemy budować kolorystyczne oddziaływanie obrazu na widza.
Kolory w fotografii – co warto wiedzieć
Dla fotografa wielkie znaczenie ma wiedza o kolorze: o tym jak rejestruje je oko ludzkie oraz w jaki sposób zapisuje je aparat. Widzimy kolory odmiennie i aparaty poszczególnych marek i modeli rejestrują je odmiennie. Inaczej rejestrują je obiektywy. Podczas fotografowania (np. barwa światłą, ekspozycja), a potem w trakcie „obróbki” zdjęć, mniej czy bardziej świadomie stosujemy przestrzenie barw oraz profile barwne naszych aparatów, monitorów i oprogramowania. Inaczej wyświetlają je także panele LCD naszych cyfrówek, komputerów i innych urządzeń wykorzystywanych do oglądania cyfrowych zdjęć.
Wydruki z tych samych plików dokonywane na różnych drukarkach oraz w różnych laboratoriach będą odmienne. Odbitki oglądane w różnym świetle (barwa i natężenie) też nie wydadzą się nam identyczne.
Często tylko zbliżamy się do idealnego zsynchronizowania kolorystycznego wszystkich urządzeń biorących udział w powstawaniu cyfrowego kadru – tzw. proces kalibracji. Zawsze trzeba liczyć się z pewnymi różnicami w finalnej pracy i często musimy się z nimi pogodzić.
Ograniczona paleta kolorów daje także wspaniałe rezultaty, jednak nie zawsze trzeba zdjęcie sprowadzać do pozornie bardziej artystycznej czerni i bieli. fot. Marek Waśkiel
Kolor czarno-biały w fotografii
Większość historii fotografii jest związana z czernią i bielą. Także wielka ilość zdjęć, uznawanych za ważne w historii tej dziedziny sztuki, powstawał jako czarno-białe. Z tego powodu do dziś błędnie (oraz moim zdaniem szkodliwe) uznaje się, że bardziej wartościowa (bardziej artystyczna) jest właśnie fotografia czarno-biała. Wydaje się jednak, że o wiele trudniej jest wykonać poprawną fotografię kolorową, niż czarno-białą. Czasami jestem niemal pewien, że czerń i biel mają zamaskować jakąś niedoskonałość kadru.
Współczesna fotografia cyfrowa pozwala na coraz bardziej efektywne wykorzystanie koloru w pracy fotografa. Powstały narzędzia umożliwiające wybór i kontrolę kolorów. Moim zdaniem rodzi się w tej chwili olbrzymia szansa przed fotografami na świadome wykorzystanie koloru w swej codziennej pracy. Dlatego warto wykorzystać wszystkie sposoby, aby uczynić nasze zdjęcia realnie kolorowymi.
Chcesz szybko poprawić jakość swoich kadrów? Przeczytaj artykuł jak robić ostre zdjęcia.
