Odkryj prawdziwą radość fotografowania

Obraz przedstawiający logo portalu fotograficznego waskiel.pl

RAW czy JPEG co wybrać i dlaczego

utworzone przez | sie 1, 2023 | Sprzęt Fotograficzny Porady | 10 Komentarze

Dopiero zaczynasz swoją przygodę z fotografią? A może już trochę fotografujesz i nadal zastanawiasz się, jakie są różnice pomiędzy plikami RAW a JPEG? Który z tych formatów najlepiej wybrać? Nadszedł czas na wielkie porównanie – RAW vs JPEG. Przeczytaj poradnik, wybierz format najlepiej dopasowany do Twoich potrzeb i popraw jakość swoich zdjęć.

Format RAW vs JPEG – czyli jak powstaje obraz cyfrowy

Podstawowe typy plików, w których aparat fotograficzny zapisuje zdjęcia na karcie pamięci to: JPEG, RAW i czasami TIFF. Najpopularniejszym ustawieniem domyślnym aparatu jest zapisywanie plików w formacie JPEG. Wybór innych formatów wymaga zmiany ustawień przez właściciela aparatu.

Od tego, jaką podejmiemy decyzję na tym etapie, zależy finalna jakość naszych zdjęć.

Namawiam do fotografowania w RAW – za chwilę przekonasz się dlaczego.

 

Zwróć uwagę na powyższy schemat. Przedstawiono na nim sposób powstawania plików cyfrowych, zapisywanych na kartach pamięci aparatu. Ten schemat pomoże Ci zrozumieć, jak tworzone są pliki RAW, TIFF i JPEG.

Najogólniej rzecz ujmując – wszyscy i tak fotografujemy w RAW. Zdjęcia w formacie JPEG lub TIFF są plikami cyfrowymi RAW, poddanymi obróbce przez procesor aparatu.

Na początku zawsze powstaje RAW. Następnie procesor aparatu przetwarza materiał dostarczony przez matrycę. Koryguje go zgodnie z wartościami parametrów, wybranych uprzednio przez użytkownika i ustawionych przez niego w aparacie. Wówczas, jeśli korzystamy z ustawień zapisu JPEG, nanoszone są m.in. kontrast, odszumianie,  nasycenie barw, wyostrzenie, balans bieli, stosowanie efektów wizualnych itp. Sam plik RAW to zapis pozbawiony tych ustawień.

Jak się zapewne domyślasz – to czego nie zrobił procesor obrazu, musi zrobić w przyszłości fotograf, podczas pracy w cyfrowej ciemni (to wymyślne określenie odnosi się do odpowiednich programów komputerowych – np. Lightroom).

Zatem dlaczego większość zdjęć wciąż powstaje w jpeg?

 

Poznaj skuteczne techniki kreatywnego fotografowania.
Sprawdź mój kurs fotografii online.

Poznaj Pakiet Kursów i Zaoszczędź 1000 zł

 

Co to jest format JPEG

JPEG jest przede wszystkim bardzo wygodnym sposobem zapisu zdjęć na kartach pamięci. Pomimo tego – posiada też pewne wady. Najpoważniejszą z nich jest kompresja. Przy powstawaniu JPEG stosuję się tak zwaną kompresję stratną, czyli usuwanie z pliku pewnych informacji o obrazie. Dzięki niej plik jest wprawdzie mniejszy (może zapisać się na karcie szybciej i można zmieścić na niej więcej plików, niż stosując np. RAW czy TIFF) ale jednocześnie jest uboższy o pewne dane, niewidoczne „gołym okiem” – przede wszystkim w obrębie barw.

Zauważ także, że im więcej szczegółów na zdjęciach, tym można je mniej skompresować. JPEG grupuje osobno informacje o kolorze i osobno o detalach geometrii, a następnie kompresuje mocno kolory przy mniejszej kompresji szczegółów geometrycznych. Niebezpieczeństwem są pojawiające się w przypadku nawet niewielkich kompresji tzw. artefakty, czyli efekty wizualne pogarszające odbiór obrazu. Widoczne są one szczególnie przy delikatnych i płynnych przejściach w kolorach, delikatnych szczegółach np. liniach, fotografiach przedstawiających regularne struktury.

Warto także pamiętać, że JPEG zawsze współpracuje z 8 bitową głębią kolorów. Co nie przeszkadza finalnemu obrazowi (odpowiada temu, co może widzieć człowiek) ale w trakcie obróbki w cyfrowej ciemni lepiej jest używać większej głębi kolorów m.in. dla uzyskania lepszej jakości przejść tonalnych (to umożliwia np. RAW).

JPEG – czyli wybór na zawsze

Pamiętaj, że ustawienia aparatu wybrane przed zrobieniem zdjęcia są uwzględniane w zapisywanym pliku. Procesor aparatu przetwarza materiał dostarczony przez matrycę, korygując go zgodnie z wartościami parametrów, wybranych uprzednio przez użytkownika – np. kontrast, odszumianie, nasycenie barw, wyostrzenie, balans bieli, stosowanie efektów wizualnych.

Podsumowując – pliki JPEG, zapisane na Twojej karcie, to w istocie pliki RAW, które całkowicie i w zasadzie nieodwracalnie zostały wywołane przez procesor obrazu.

Zdjęcie w JPEG jest natychmiast widoczne na podglądzie oraz niezwłocznie można je drukować lub przesłać emailem. To bardzo dobry format dla większości codziennych zastosowań oraz np. dla fotografów sportowych lub reporterów (kiedy trzeba pracować z dużą serią zdjęć, a potem szybko przesłać je do redakcji).

Wadą JPEG jest ograniczona możliwość edycji w programach graficznych i większa podatność na prześwietlenia, niż np. plików RAW.

W trakcie obróbki często zapomina się, że JPEG otwarty i ponownie zapisany, w takim samym formacie i z takim samym stopniem kompresji, zmieni się! Ponownie zostanie poddany kompresji! Dlatego natychmiast po otwarciu pliku JPEG w programie graficznym należy go zapisać w bezstratnym formacie np. psd w Photoshopie albo co najmniej w TIFF (jeżeli nasz program graficzny nie posiada własnego bezstratnego typu plików).

W menu aparatu możemy wybrać w jakim formacie zapisane
zostanie nasze zdjęcie. Przykład menu Nikona.

Pliki JPEG mają różne stopnie kompresji oraz można je zapisywać na karcie w różnych wielkościach (rozmiar podany w pikselach). Najczęściej aparaty dają nam możliwość wybrania 3 opcji wielkości plików JPEG oraz ich 3 stopni kompresji. Możemy zatem sami wybrać, jak mały będzie nasz plik oraz jak bardzo zostanie skompresowany. Trzeba tylko uważać, aby nie wybierać bez potrzeby opcji mocnej kompresji plików (np. niska jakość opisana jako BASIC) oraz małych rozmiarów (np. S – mały). Szczególnie jeżeli mamy zamiar robić z naszych zdjęć duże odbitki lub chcielibyśmy zaprezentować je w prasie.

Przy takich ustawieniach otrzymamy małe i bardzo skompresowane (złej jakości) zdjęcia i powiększyć się już ich potem nie da. Sądzę, że najlepiej posługiwać się ustawieniami gwarantującymi wysoką jakość plików JPEG. Kompresją o
najmniejszych stratach oraz największym formatem zdjęcia (czyli jego wielkością). Pomniejszyć zawsze się da, a powiększenie rozmiarów JPEG bez negatywnego wpływu na jego jakość jest niemożliwe!

Podstawowe zalety JPEG: 

  • Małe pliki, gotowe do pokazania i przesłania np. mailem lub publikacji w Internecie
  • Potrzebują niewielkiej obróbki w programach graficznych (dokadrowanie, niewielka korekcja kontrastu i kolorów, czyszczenie np. z brudów na matrycy, wyostrzenie)
  • Szybkość zapisu, umożliwiająca wykonanie długich i szybkich serii zdjęć

Podstawowe wady JPEG:

  • Kompresja może stać się wadą, kiedy zależy nam na obrazie bardzo wysokiej jakości
  • Nie nadaje się do zapisu wersji roboczych zdjęć, ponieważ obsługuje „tylko” 8 bitową głębię kolorów oraz nie ma możliwości odtworzenia informacji, które zostały usunięte podczas kompresji stratnej
  • Mała tolerancja na prześwietlenia i niedoświetlenia

Kiedy stosować pliki JPEG? Podczas fotografowania w bardzo dobrych warunkach oświetleniowych, kiedy w jednej scenie nie występują np. różne rodzaje światła, podczas wykonywania zdjęć „pamiątkowych” na imprezach. Wtedy, kiedy chcemy wykorzystać największą szybkość zdjęć seryjnych. Kiedy nie zamierzamy pracować potem z powstałym plikiem graficznym – czyli w 90% amatorskich zastosowań.

 

Co to jest format RAW

Format RAW – to surowe pliki zapisu sygnału z matrycy w czystej postaci (tj. sprzed ingerencji procesora obrazu). Nie ma w nich informacji nawet o kolorze pikseli.

Jest to format bezstratny z odwracalnym algorytmem.  W niektórych modelach aparatów zdjęcia RAW bywają poddawane kompresji  – ale warto zaznaczyć – kompresji bezstratnej. RAW o różnych stopniach kompresji możesz spotkać np. w aparatach Nikon lub Sony.

RAW często nazywany jest cyfrowym negatywem, ponieważ aby zobaczyć co zawiera, trzeba go wywołać w cyfrowej ciemni.

Podgląd wyświetlany przez aparat nie jest wyglądem RAW! Jest to obraz JPEG, który powstałby przy aktualnych ustawieniach aparatu.

Obraz RAW na wyświetlaczu naszego aparatu jest tylko jego przybliżoną symulacją. Podobnie jak histogram jasności nie jest odzwierciedleniem wyglądu RAW, a jedynie pliku JPEG.

W tym Canonie wybrano do fotografowania plik RAW

RAW jest zwany cyfrowym negatywem także z innego powodu: umożliwia wielokrotne i całkowicie odwracalne uzyskiwanie różnych wersji  zdjęć z tego samego cyfrowego pliku.  Ustawienia aparatu nie są zapisane w pliku, jak ma to miejsce w przypadku JPEG czy TIFF, lecz w zewnętrznym zestawie parametrów (są to nieprzetworzone dane). Chcesz dowiedzieć się więcej o technicznych aspektach robienia zdjęć? Przeczytaj poradnik – jaki aparat wybrać.

Co robi fotograf z RAW

Przede wszystkim otwiera go w dedykowanym do wywoływania RAW programie graficznym. Potem w trakcie obróbki może wybrać ustawienia np. balansu bieli, kontrastu, odszumienia, koloru i ostrości. Można dokonać korekty wad obiektywów oraz korekcji obrazu (coraz częściej fragmentów).

Najważniejsze dla fotografa jest to, że pliki RAW mają po wywołaniu większą rozpiętość tonalną, lepszą przestrzeń barwową i pozwalają na korzystniejszą ekspozycję szczegółów, można je wyostrzyć i odszumić. Jednak efekty są widoczne dopiero po obróbce (wywołaniu) i oszlifowaniu w programie graficznym.

Wynik swoich prac można zapisać w nowym pliku JPEG, PSD lub TIFF, ale informacja zawarta w oryginalnym RAW pozostaje niezmieniona. Ten sam plik można wywołać na kilka odmiennych sposobów, bez strachu o nadpisanie oryginału. RAW jest mniej czuły na prześwietlenia, niż JPEG (proszę pamiętaj, że podgląd histogramu to w większości aparatów podgląd jasności plików JPEG, a nie RAW) . Po prostu większy zakres dynamiczny plików w formacie RAW (niż JPEG czy TIFF) – umożliwia uratowanie lekko niedoświetlonych lub prześwietlonych zdjęć. Więcej o naświetlaniu przeczytasz w artykule o ekspozycji fotograficznej.

Największa zaleta RAW – lepsza jakość zdjęć

Parametry istotne z punktu widzenia fotografa – takie jak balans bieli, kontrast itp. możemy dobrać podczas wywołania pliku. Obsługiwanie bardziej pojemnej głębi kolorów (12 albo 14 bitów) lepiej wpływa na jakość finalnych zdjęć (np. łagodniejsze przejścia tonalne).

Specjalistyczne programy graficzne mają lepsze algorytmy, niż oprogramowanie aparatu np. przetwarzania kolorów, do odszumienia, wyostrzenia,  korekty obiektów (np. aberracji chromatycznej). Z tego samego pliku możemy tworzyć różne obrazy i zapisywać je w odmiennych formatach. Ułatwiona jest także zbiorowa edycja plików o takich samych parametrach.

Podstawowe wady RAW: 

  • RAW są duże i wolniej zapisują się na karcie pamięci oraz zajmują więcej miejsca niż JPEG
  • Nie można pokazać zdjęcia wprost z karty pamięci aparatu
  • RAW zajmuje dużo miejsca na dysku komputera i dłużej się otwiera i zapisuje. Czasami potrzebny jest bardziej wydajny komputer do ich wywołania i obróbki

Należy także pamiętać, że niezbędny jest dodatkowy czas poświęcony na pracę przy komputerze w trakcie wywołanie plików RAW.

RAW musisz wywołać

Do pracy z RAW-ami niezbędne jest odpowiednie oprogramowanie. Proszę pamiętaj, że z reguły na płycie dołączonej do aparatu masz program do wywoływania RAW. Popularnymi, specjalnie przeznaczonymi programami do wywoływania RAW-ów są Adobe Photoshop Lightroom czy np. ON1 Photo RAW, ale istnieje także wiele innych ciekawych produktów. W Photoshop i Photoshop Elements jest wywoływarka Camera RAW (ta sama co w LR).

Kiedy fotografować w RAW? No cóż – bardzo gorąco zachęcam do stałego fotografowania w RAW! Rozumiem wątpliwości związane z samodzielnym wywoływaniem zdjęcia. Jednak tylko fotografowanie, a potem samodzielne wywołanie RAW umożliwia wykorzystanie potęgi fotografii cyfrowej.

Jeżeli boisz się skoku na „głęboką wodę”, zastosuj zapis RAW+JPEG. Wywoływanie RAW nie jest tak skomplikowane, jak się na pozór wydaje. Oczywiście trzeba poświęcić trochę czasu na szkolenie i nauczyć się „myślenia finalnym obrazem”. Jednak dwa podstawowe atuty: jakość obrazu i możliwość podejmowania kluczowych decyzji już po wykonaniu zdjęcia, powinny przemówić do każdego fotografa.

Jeśli masz jakieś wątpliwości, zapraszam na mój kurs Lightrooma, gdzie nauczę Cię, jak w sposób praktyczny wykorzystać pełną moc zawartą w plikach RAW.

Obraz przedstawiający, jak wygląda kurs lightroom online.

Bardzo namawiam do fotografowania i zapisywania plików w formacie RAW (dla początkujących RAW+JPEG). Dzięki RAW mamy pełną kontrolę nad zdjęciem. To idealne rozwiązanie dla świadomych fotografów. Jednak jeśli spodziewasz się, że RAW stanowi antidotum na złe fotografowanie – jesteś w błędzie.

Co to jest format TIFF

Format zapisu TIFF jest już coraz rzadziej spotykany w aparatach. Nigdy nie zdobył popularności wśród fotografów. Zresztą zupełnie słusznie. Jest to format bezstratny – czyli piki są bardzo duże oraz zapisywane są z uwzględnieniem ustawień aparatu – podobnie jak JPEG (czyli całkowicie wywołane). Fotoamator nie znajdzie dla nich praktycznego zastosowania. Natomiast TIFF, jako pliki bezstratne, znakomicie nadają się do przechowywania zdjęć jako „pliki półprodukty” oraz do druku.

Co to jest format DNG

Ponieważ każdy z producentów stosuje własny i odmienny od innych format zapisów struktury plików RAW (np. Nikon NEF, Canon CR2, Sony ARW) firma Adobe zaproponowała ich standaryzację poprzez nową odmianę DNG (skrót z ang. digital negative). Jednak jego przyjęcie idzie bardzo opornie. Firmą wspierającą od początku format DNG był Pentax, wprowadzając ten format zapisu w modelach K10D, K200D i późniejszych. Jednak z punktu widzenia fotografa DNG ma kilka poważnych atutów – np. mniejsze rozmiary od innych plików RAW, lepsze współdziałanie z programami Adobe oraz współpraca z różnymi programami, które wywołują RAW.

RAW czy JPG – UWAGA NA MITY!

RAW nie jest antidotum na złe fotografowanie!  RAW tylko pomaga. W żadnym wypadku nie zastępuje umiejętności fotografa. Nie jest to żadna cudowna metoda na uzyskanie świetnych zdjęć dla osób, które nie potrafią fotografować. Nie pomoże on osobom, które nie potrafią zrobić zdjęcia dobrze skomponowanego oraz o dobrze pomyślanej ekspozycji.

Przeczytaj też, jaki aparat wybrać.

Pozdrawiam

Marek Waśkiel

Napisany przez: Marek Waśkiel

Fotografik, obieżyświat, bloger. Współpracował z magazynami National Geographic, Podróże, Maxim, Focus, Dom i Świat oraz wieloma innymi tygodnikami i dziennikami. Był fotoedytorem w miesięczniku Podróże i zastępcą redaktora naczelnego w magazynie Poznaj Świat. Popularyzator wiedzy o fotografii prowadzący warsztaty i kursy, autor kilku albumów fotograficznych, poradników fotograficznych oraz przewodników turystycznych. Miłośnik Polski Wschodniej i dawnych Kresów Rzeczypospolitej. Zobacz moje najnowsze zdjęcia na FB oraz odwiedź Mój Kanał na YouTube .
Ikona kawy.

Cieszmy się chwilą przy filiżance aromatycznej kawy

Jeżeli cenisz treści, które dla Ciebie przygotowuję, masz możliwość wyrażenia swojego uznania, na przykład poprzez zafundowanie mi symbolicznej, wirtualnej kawy.

Przycisk postaw kawę.

Aktualizacja: 1 sierpnia 2023

Obraz przedstawiający jak wygląda darmowy e-book o fotografii.

Darmowy Poradnik "Jak Się Uczyć Fotografii"

Zapisz się na newsletter i pobierz bezpłatny poradnik, który da Ci nowy impuls do twórczego fotografowania. Przeczytasz go jednym tchem.

Zostałeś zapisany na listę! Sprawdź skrzynkę email i potwierdź swój adres.