Makrofotografia pozwoli Ci odkryć nowy, wspaniały świat, na który do tej pory nie zwracałeś uwagi. Dzięki niej możesz wypełnić podstawowe zadanie każdego fotografa – czyli pokazać Twoim widzom to, czego bez Ciebie nigdy by nie zobaczyli. Jak zacząć fotografować makro? Co zrobić, aby ujęcia makro były atrakcyjne? Czy fotografowanie z niewielkich odległości musi być związane z ogromnymi kosztami? Przekonaj się sam!
Co to jest makrofotografia
Makrofotografia to świetny sposób prezentowania odbiorcom elementów, których nie zauważają na co dzień. fot. Marek Waśkiel
Makrofotografia – to dziedzina fotografii, w której obiekt zostaje odwzorowany na matrycy w identycznych rozmiarach, jak w rzeczywistości lub zostaje powiększony.
W dawnych definicja makrofotografii, z czasów fotografii analogowej, określaną ją jako uzyskiwanie na filmie odwzorowania minimum 1:1.
W skrócie – aby uznać zdjęcie wykonane analogowym aparatem za „makro”, musiało ono przedstawiać fotografowany obiekt w naturalnych rozmiarach lub obiekt powiększony.
Co istotne, pod uwagę brano wielkość obiektu na materiale światłoczułym.
Oznacza to, że jeżeli wyciąłbyś z filmu klatkę z ujęciem makro, przedstawiającą fotografowany obiekt, a następnie porównał ją z obiektem rzeczywistym – te byłyby co najmniej tej samej wielkości.
Warto przy tym podkreślić, że chodziło tu tylko o obraz rzutowany przez obiektyw na materiał światłoczuły. Wielkość przedmiotu na wydruku, odbitce lub ekranie monitora się nie liczyła!
Ten sposób klasyfikacji zdjęć makro został zaadoptowany w fotografii cyfrowej.
Dziś też za prawdziwe zdjęcie „makro” uznajemy powszechnie duże zbliżenia niewielkich przedmiotów, wykonane z małej odległości w skali odwzorowania minimum 1:1. Zamieszanie wprowadził marketing producentów aparatów cyfrowych. Dodali oni w aparacie funkcję, którą nazwali makro. Ta jednak, pomimo ułatwień w robieniu zdjęć z bliska, w połączeniu ze standardowym obiektywem, nigdy nie zapewnia skali odwzorowania 1:1.
Możesz również spotkać się z definicją fotografii zbliżeniowej. Polega ona na wykonywaniu zdjęć z bliska, zwykłymi obiektywami, bez uzyskiwania skali 1:1. Zwykły obiektyw aparatu z reguły pomniejsza obiekty 3 lub 4 razy, czyli ma skalę odwzorowania 1:3 albo 1:4 itd.
Kurs fotografii makro dla początkujących. Stwórz zdjęcia, o których zawsze marzyłeś
Sprawdź pakiety kursów fotografii online i zaoszczędź do 289 zł.
Technika makrofotografii
Upowszechnienie fotografii cyfrowej umożliwiło masowe wykorzystanie technik, które w czasach fotografii analogowej zarezerwowane były dla wąskiej grupki specjalistów. Stało się tak za przyczyną:
- łatwiejszego dostępu do coraz tańszego sprzętu i akcesoriów makro
- możliwości natychmiastowego obejrzenia stworzonego kadru i łatwiejszej nauki
- możliwość wykonania zdjęć przy wyższym ISO (niedostępnym w dobie fotografii analogowej)
- możliwości wielokrotnych (i darmowych) prób wykonania tego samego ujęcia (z uwagi na zapis fotografii w formacie cyfrowym, a nie jak dotąd – przy wykorzystaniu kliszy)
Jednym słowem – technologia cyfrowa zapewniła łatwiejszy dostęp do fotografowania makro dla wszystkich osób, które chcą wydobywać i prezentować piękno pozornie nieistotnych przedmiotów.
Nie oznacza to wcale, że fotografowanie makro jest łatwe. Podstawowe problemy, z którymi spotyka się początkujący fotograf makro to:
- za mała skala odwzorowania w stosunku do oczekiwań (zwykłe obiektywy, kupowane razem z aparatami, nie mają dużej skali odwzorowania)
- ustawienie ostrości oraz zapewnienie optymalnej oczekiwanej głębi ostrości
- zbyt ciemna scena i poruszające się obiekty (kwiaty, owady, woda itp.)
Obszary makrofotografii
Dla większości osób termin „makrofotografia” kojarzy się ze zdjęciami roślin lub owadów. Lista dostępnych tematów jest jednak znacznie dłuższa i ogranicza Cię wyłącznie Twoja wyobraźnia.
Z bliskiej perspektywy możesz fotografować niemal wszystko (np. przedmioty codziennego użytku) i w ten sposób pokazywać swoim odbiorcom całkowicie nową perspektywę.
Makrofotografia w domu
Dzięki fotografii makro zaczniesz postrzegać obserwowane obiekty w nowej perspektywie. Wnętrze zegara. fot. Marek Waśkiel
Makrofotografia to świetne rozwiązanie dla wszystkich osób, które muszą zostać w domu. Przygotowanie „studia” jest banalnie proste. Do ustawienia aparatu, fotografowanego obiektu oraz akcesoriów możesz wykorzystać zwykły stół lub jakąkolwiek inną powierzchnię. Warto zacząć obok okna i w dzień. Potem można wprowadzać dodatkowe oświetlanie. W pierwszej kolejności domowe lampki.
Fotografia makro w domu kojarzy się przede wszystkim z efektownymi zdjęciami martwej natury. Szybka wizyta w pobliskiej kwiaciarni zapewni Ci mnóstwo atrakcyjnych tematów fotograficznych. Jednak możesz też wykazać się kreatywnością i poszukać fascynujących elementów przedmiotów codziennego użytku.
Odpowiednie powiększenie oraz ostrość i brak ostrości pomoże Ci wyodrębnić i wyeksponować elementy, które na co dzień nie zwracają uwagi widza (lub są niewidoczne gołym okiem).
Makrofotografia w plenerze
Przyroda zapewnia fascynujące tematy do zdjęć makro. fot. Marek Waskiel
Makrofotografia przyrodnicza pozwala eksplorować ukryty świat roślin i owadów. Jednak istnieje też mnóstwo innych opcji. Twoje zainteresowanie mogą wzbudzić też np. zjawiska związane z porą roku (tj. fotografowanie płatków śniegu, lodu albo kropel wody).
Sprzęt do makrofotografii
Zastanawiasz się też pewnie, jakiego sprzętu potrzebujesz, aby tworzyć takie zdjęcia.
Zakup specjalistycznego sprzętu z oznaczeniami „makro” może wziąć się z wydatkiem od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Jednak głowa do góry!
Przede wszystkim pamiętaj o tym, że w fotografii najważniejsza jest wyobraźnia, a swoją przygodę z makro możesz rozpocząć minimalnym nakładem finansowym.
Upowszechnienie aparatów cyfrowych sprawiło, że makro, z dziedziny zarezerwowanej wyłącznie dla fotograficznych specjalistów, stało się dziedziną niesamowicie popularną.
Do podstawowych zdjęć zbliżeniowych wystarczy Ci zwykły aparat kompaktowy. Niemal każdy z nich posiada predefiniowany tryb „macro”. Chociaż nie jest to „prawdziwe makro”, z odpowiednią skalą odwzorowania 1:1, to uczy obserwacji i poszukiwania tematów.
Jednak do niektórych typów fotografii niezbędne będzie dodatkowe rozwiązanie optyczne, które umożliwi Ci uzyskanie większego odwzorowania oraz fotografowanie z większej odległości od interesującego Cię obiektu.
Jak powiększyć skalę odwzorowania?
Można ją powiększać na wiele sposobów. Na przykład poprzez użycie specjalnego obiektywu makro – o odpowiedniej skali odwzorowania, fotografowanie odwróconym standardowym obiektywem, użycie soczewek nasadkowych, zastosowanie pierścieni pośrednich albo mieszka wyciągowego. Każdy ze sposobów ma swoje zalety i wady. Jeśli je zastosujesz, możesz przekonać się, czy ten rodzaj fotografii Cię interesuje, a potem zainwestować w dobry obiektyw makro, który jest zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem.
Obiektywy makro
Osoby fotografujące lustrzankami i bezlusterkowcami mogą wykorzystać specjalne obiektywy makro. Zostały one zaprojektowane w ten sposób, aby zapewniać dużą skalę odwzorowania przy niewielkich odległościach od obiektu.
Prawdziwy obiektyw makro powinien mieć skalę minimum 1:1. Są też obiektywy z większą skalą niż 1:1 i warto im się przyjrzeć, jeśli zamierzasz uzyskiwać większe obrazy.
Jednak uważaj, bo na rynku występują też pseudo obiektywy makro. Napis na korpusie opisuje je jako makro albo macro ale mają skalę mniejszą niż 1:1. Nie warto ich kupować. Zwróć uwagę, że dłuższe ognikowe obiektywów makro pozwalają na fotografowanie z większej odległości, co może mieć znaczenie np. podczas fotografowania owadów.
Obiektyw makro z powodzeniem można stosować też w innych rodzajach fotografii (np. fotografii krajobrazowej czy portretowej).
Pierścienie pośrednie
Zadaniem pierścieni pośrednich jest odsunięcie obiektywu od matrycy, co w konsekwencji daje nam powiększenie skali odwzorowania.
W rzeczywistości są one metalową rurką, podzieloną na odpowiednie sekwencje, które łączą się ze sobą gwintem o takich samych parametrach jak gwint mocowania obiektywu w naszym aparacie.
Na każdej z sekwencji naniesiona jest liczba określająca długość w mm. Łącząc standardowy obiektyw naszego aparatu (np. zoom 18-55 mm) z korpusem za pomocą pierścienia 25 i ustawiając ogniskową na 50 mm, uzyska się skalę odwzorowania 1:2. Jeśli ogniskowa będzie równa sumie wysokości zastosowanych pierścieni, to uzyskamy skalę odwzorowania 1:1. Jednak wówczas zmniejsza się drastycznie minimalna odległość ostrzenia.
Soczewki nasadkowe
Można wykorzystać też tzw. konwertery makro (czyli nasadki przybliżające albo soczewki nasadkowe).
To bardzo popularne rozwiązanie wśród osób, które chcą robić zdjęcia z bliższych odległości, jednocześnie nie przeznaczając ogromnych sum na specjalistyczny sprzęt. Jednak efekty bywają marne. Ostrość bywa zachowana jedynie z centrum kadru.
Soczewki nasadkowe makro przypominają filtry. Mocujemy je w przedniej części obiektywu. Zawarta w nich soczewka skupiająca działa jak szkło powiększające i zwiększa skalę odwzorowania.
Statyw do makrofotografii
Jeżeli chciałbyś zająć się fotografią makro – potrzebujesz przede wszystkim statywu. Bez niego nie wykonasz ostrego zdjęcia przy długim czasie otwarcia migawki. Ponadto musisz się liczyć z tym, że każde poruszenie aparatu może zrujnować Twój misternie komponowany kadr lub głębię ostrości.
Wybierając statyw do makro zwracaj uwagę przede wszystkim na jego wagę oraz opcje umocowania aparatu.
Waga statywu powinna uniemożliwiać poruszenie nim (np. w przypadku podmuchu wiatru) i zapewniać stabilne utrzymanie sprzętu. Umocowanie zaś powinno zapewnić fotografowi możliwość wykorzystania aparatu zarówno tuż przy ziemi, jak i na wysokości oczu.
Mnóstwo przydatnych wskazówek znajdziesz również w artykule jaki statyw wybrać.
Wężyk spustowy
W trakcie fotografowania ze statywu najlepiej wyzwalać migawkę za pośrednictwem wężyka spustowego. W ten sposób znacznie zmniejszasz ryzyko poruszenia aparatu w trakcie wykonywania zdjęcia.
Powierzchnia odbijająca światło
Przyda Ci się również powierzchnia odbijająca światło -blenda, lusterko itp. (przede wszystkim w celu doświetlenia obiektu lub rozjaśnienia cieni). Możesz skorzystać z jednej z wielu opcji dostępnych na rynku lub wykonać ją samodzielnie, tak aby była jak najbardziej dostosowana do Twoich potrzeb.
Lampy oświetlenia stałego
Tego typu lampki są najprostszym sposobem dostarczenia większej ilości światła na plan. Mogą to być zwykłe lampki nocne ale z biegiem czasu warto zapatrzeć się w powszechne lampki i panele LED.
Lampa błyskowa
W niektórych przypadkach niezbędna będzie lampa błyskowa (najlepiej zewnętrzna -odpięta od korpusu i zarządzana zdalnie, a już całkiem idealnie jest, kiedy fotografuje się lampą dedykowaną do makrofotografii).
Porady dla fotografów makro
Zdjęcia makro to świetny sposób na artystyczne operowanie głębią ostrości. fot. Marek Waśkiel
Podstawowa zasada makrofotografii jest dość prosta – chcąc mieć duże odwzorowanie musisz znaleźć się jak najbliżej fotografowanego obiektu. Na obiektywach jest często umieszczona informacja z jakiej najbliższej odległości można robić nim ostre zdjęcia.
Uważaj na powstający cień od aparatu i ciebie. Pamiętaj też o tym, że łatwo jest przestraszyć np. owady, kiedy jest się zbyt blisko. Na łące fotografuj wczesnym rankiem, kiedy owady są mokre i schłodzone.
Fotografuj ze statywu i ustawiaj precyzyjnie ostrość. Migawkę wyzwalaj pilotem albo wężykiem. Często ostrość ustawiamy po prostu ręcznie bez stosowania autofokusa.
Podczas fotografowania w domu przygotuj odpowiednio scenę. Zacznij od prostych rozwiązań np. piękna róża na czarnym tle. Potem dopiero stosuj coraz bardziej skomplikowane układy.
Czym szybciej porzuć ustawienia automatyczne aparatu. Najskuteczniejszym ustawieniem aparatu jest wybór trybu preselekcja przesłony. Postaraj się opanować dobrze rzemiosło fotograficzne np. na moim kursie fotografii.
Pomyśl też, co chciałbyś widzowi opowiedzieć tym zdjęciem. Jakie emocje zamierzasz nim wzbudzić? Czy zależy Ci na bardziej realistycznym, czy abstrakcyjnym przedstawieniu fotografowanego przedmiotu? W pierwszym przypadku zachowaj dużą głębie ostrości, natomiast w drugim możesz wprowadzić zamierzoną nieostrość.
