ISO to jedna z trzech wartości ustawień aparatu, która ma ogromny wpływ na to, jak będzie wyglądać Twoje nowe zdjęcie. Jak wartość ISO wpływa na wygląd fotografii i jak twórczo wykorzystać ten parametr? Przeczytaj artykuł o tym, czym jest ISO oraz jak skutecznie używać go do pięknego fotografowania.
Co to jest czułość ISO?
Skrót ISO pochodzi od pierwszych liter nazwy międzynarodowej organizacji zajmującej się ustalaniem standardów – International Organization for Standardization. Określenie ISO na początku dotyczyło tylko czułości filmu. Jednak później zostało także przyjęte przez producentów aparatów cyfrowych, aby utrzymać podobne poziomy jasności, jak w aparatach analogowych.
Podczas fotografowania wielu tematów przy dobrym natężeniu światła (czyli np. jasny dzień) warto używać niskiego ISO, które zapewnia dobrą jakość zdjęć. fot. Marek Waśkiel
Matryce aparatów cyfrowych mają jedną, stałą czułość na światło – ISO BAZOWE. Wszystkie wyższe wartości ISO (np. ISO 400, 800, 1600 itd.) są otrzymywane poprzez wzmacnianie sygnału bazowego z matrycy. Im większe wzmocnienie, czyli wyższa czułość ISO, tym większe zakłócenia sygnału, które są widoczne na zdjęciach w postaci szumów.
Poznaj skuteczne techniki kreatywnego fotografowania.
Sprawdź mój kurs fotografii online.
Poznaj Pakiet Kursów i Zaoszczędź 1000 zł
Manipulacja ustawieniami ISO w Twoim aparacie umożliwia Ci rozjaśnienie lub przyciemnienie zdjęcia. Jeśli czas i przysłona pozostają takie same, to w miarę zwiększania wartości ISO, Twoje zdjęcia staną się coraz jaśniejsze (może to być niesamowicie pomocne – np. przy robieniu zdjęć w ciemnym otoczeniu). Jednak podnoszenie wartości ISO ma też swoją „cenę”. Zdjęcie zrobione przy zbyt wysokiej czułości ISO będzie zawierało dużo ziarna, artefaktów itp. zniekształceń, znanych również jako szum cyfrowy. A to psuje jakość kadrów.
Zatem przy ustawianiu ISO musimy zadbać o kompromis. Powinieneś zwiększać ISO tylko wtedy, gdy nie możesz rozjaśnić zdjęcia za pomocą czasu otwarcia migawki lub przysłony (na przykład, jeśli użycie dłuższego czasu otwarcia migawki spowodowałoby rozmycie obiektu). Jednak wcześniej rozpoznaj jak wysokie ISO może być wykorzystane w Twoim aparacie bez utraty jakości zdjęcia.
Fotografowanie zwierząt, ptaków oraz dynamicznych elementów natury, będzie wymagało podnoszenia ISO, tak by móc zatrzymać je w kadrze jako ostre. fot. Marek Waśkiel
Jak wykorzystywać ISO w aparacie?
Każdy aparat ma nieco inny zakres wartości ISO (czasami nazywanych również czułościami ISO). Najczęściej możesz korzystać z przedziałów:
- ISO 100 (niskie ISO) -ISO BAZOWE
- ISO 200
- ISO 400
- ISO 800
- ISO 1600
- ISO 3200
- ISO 6400 (wysoka czułość ISO)
Podnosząc czułość z ISO 100 na 200 ISO, podwajasz również ilość światła docierającego do matrycy. Jeśli wybierzesz ISO 400, to do matrycy dotrze cztery razy jaśniejsze, niż przy ustawieniu ISO 100. Najniższe ISO w aparacie określamy jako ISO BAZOWE a kolejne wielkości liczbowe wzmocnionego sygnału jako ISO NATYWNE w naszym przykładzie od ISO 100 do 6400.
ISO BAZOWE to bardzo istotne ustawienie, ponieważ umożliwia uzyskanie najwyższej jakości obrazu, poprzez ograniczenie widocznych szumów. Najczęściej takim podstawowym ISO jest 100. Jednak jest to uzależnione także od właściwej ekspozycji. Niedoświetlone zdjęcia, które potem są rozjaśniane w programach graficznych będą miały w cieniach i tonach średnich widoczne szumy.
Jak ustawić parametr ISO w aparacie?
Konkretny sposób zmiany ustawień ISO może nieco różnić się, w zależności od typu aparatu.
Najczęściej będziemy mieli do czynienia z następującym schematem:
- aby zmodyfikować ustawienia ISO wyjdź z trybu automatycznego, a następnie przejdź trybów P, S A lub M – one umożliwiają zmianę ISO w aparacie.
- odszukaj odpowiedni przycisk na korpusie albo funkcję w menu i ustaw odpowiednią wartość potrzebnego ISO
Czasami aparaty mogą mieć dedykowane koło, które ma już zaznaczone różne ustawienia ISO.
Jeśli nadal nie masz pewności – sprawdź instrukcję obsługi swojego aparatu. Warto poświęcić na to kilka chwil, bo w trakcie swojej przygody z fotografowaniem będziesz regulował to ustawienie dość często. Zwłaszcza jeśli zamierzasz robić zdjęcia w słabych warunkach oświetleniowych, bez statywu lub lampy błyskowej.
Im mniejsze natężenie światła, tym potrzebujemy wyższego ISO do zarejestrowania zdjęcia. Stosuję je np. podczas fotografowania nocą. fot. Marek Waśkiel
Jakie wartości ISO używać do robienia zdjęć?
Wielu fotografów rozumie podstawy posługiwania się wartościami ISO, jednak nie zawsze są pewni, którą wartość ISO wybrać w terenie.
W praktyce istnieje powód, dla którego Twój aparat pozwala na tak szeroki zakres ustawień ISO: różne sytuacje wymagają różnych czułości ISO.
Poniżej omówimy niektóre z typowych scenariuszy, z którymi możesz się spotkać.
Kiedy używać niskiego ISO?
Wspomniałem już o tym, że z reguły powinieneś starać się trzymać najniższego ISO (bazowego/podstawowego ISO) aparatu, które zwykle wynosi ISO 100 lub 200. Jeśli jest dużo światła, używaj niskiej czułości ISO i zminimalizuj szumy tak bardzo, jak to tylko możliwe. Nawet w ciemnym otoczeniu nadal możesz używać niskiego ISO – jeśli używasz aparatu zamontowanego na statywie lub ustawiony jest całkowicie nieruchomo.
W takiej sytuacji możesz całkiem bezpiecznie używać niskiej wartości ISO, a rozjaśnić zdjęcie poprzez długi czas otwarcia migawki. Uniknięcie drgania aparatu sprawi, że zdjęcie będzie miało odpowiednią ekspozycję i będzie ostre. Pamiętaj jednak, że jeśli Twój aparat używa równocześnie długiego czasu otwarcia migawki, wszystko co porusza się w kadrze, będzie zarejestrowane jako rozmyte np. ludzie w formie jakby „duchów”.
Świadome kontrolowanie wartości ISO pozwala na odpowiednie dobranie parametrów eskpozycji w celu uzyskania odpowiedniego efektu w kadrze (np. delikatny ruch łodzi na falach). fot. Marek Waśkiel
Kiedy używać wysokiego ISO?
Z wysokiego ISO korzystamy zawsze, kiedy jest „za mało” światła, by zrobić zdjęcie o poprawnej ekspozycji przy niskich wartościach. Wiele razy zdarzy Ci się, że wykorzystanie wyższego ISO będzie konieczne, aby zrobić dobre zdjęcie. Szczególnie, gdy podczas fotografowania „walczysz” z rozmyciem ruchu. Wtedy będziesz musiał wybrać pomiędzy ostrym zdjęciem zrobionym przy wysokiej czułości ISO lub rozmytym – nieostrym zdjęciem przy niskiej czułości ISO.
Zwiększenie czułości ISO powinno nastąpić, jeśli w otoczeniu nie ma wystarczającej ilości światła, aby można było uchwycić ostre zdjęcie o dobrej ekspozycji, oraz jeśli nie ma innego sposobu, aby uzyskać zadowalający efekt końcowy. Robiąc zdjęcia „z ręki” w pomieszczeniach bez lampy błyskowej, zawsze ustawiaj czułość ISO na wyższą, aby uchwycić moment bez wprowadzania rozmycia. Tak samo w przypadku fotografowania szybkiej akcji, często konieczne jest podniesienie czułości ISO.
Przeczytaj też: Zdjęcia we mgle. Trudne warunki atmosferyczne to świetna okazja do zrobienia niezwykłych kadrów
W większości aparatów dostępne jest ustawienie Auto ISO, które pomaga w warunkach zmiennego oświetlenia. Najlepszą zaletą tego ustawienia jest to, że możesz ustawić maksymalną wartość ISO, której nie chcesz przekroczyć. Potem podczas fotografowania automatyka aparatu w oparciu o odczyt jasności sceny przez światłomierz dobierze jej zdaniem najlepsze ISO. Takie działanie może przyśpieszyć proces fotografowania. Korzystam z ustawienia AUTO ISO określając jego wartość np. przy fotografowaniu w naturze zwierząt i ptaków, podczas fotografowania obiektów na scenach o zmiennej jasności np. fotografia uliczna itp.
Jak minimalizować szumy na zdjęciach?
Zacznijmy od tego, czym jest szum cyfrowy. Powstaje on na skutek wzmocnienia sygnału z matrycy, powstającego gdy jest mało światła. Gdy światła jest mało, zwiększa się wzmocnienie sygnału ISO BAZOWEGO z matrycy („podnosimy ISO”), przez co oprócz zapewnienia właściwej jasności obrazu, wzmacnia się sygnał związany z szumem, zwiększając jego udział w uzyskanym obrazie. Obraz jest mniej wyrazisty wypełniony artefaktami i kolorowymi plamami.
Bazowego ISO należy używać tylko wtedy, gdy jest wystarczająco dużo światła, aby zrobić zdjęcie o dobrej ekspozycji. W każdej innej sytuacji podwyższamy ISO, aby zarejestrować udane zdjęcie. Czasami lepiej mieć nieco gorszej jakości ujęcie, niż go nie mieć wcale.
W niektórych sytuacjach wysokie ISO może być jedynym wyjściem – mamy bowiem mało światła, a chcemy mieć ostre zdjęcie: np. w fotografii sportowej – do zatrzymania akcji, zwierząt, ptaków, nocnej itp.
Aby zmaksymalizować jakość obrazu bez produkcji szumów staraj się uzyskiwać jak najjaśniejszą ekspozycję, kontrolując ją na histogramie.
To wystarczy!
Może zdarzyć się również tak, że mimo zastosowania niskiego ISO zdjęcia nadal są ziarniste. Co może być powodem?
Jeśli używasz stosunkowo niskiej wartości ISO, ale nadal widzisz ziarno na swoich zdjęciach, jest wysoce prawdopodobne, że nie uzyskujesz prawidłowej ekspozycji w aparacie.
Niedoświetlenie w aparacie jest najczęstszym powodem nadmiernego szumu na zdjęciach, nawet przy stosunkowo niskich wartościach ISO. Szumy czają się w cieniach, więc kiedy zwiększasz ekspozycję podczas przetwarzania, faktycznie sprawiasz, że szum jest bardziej widoczny na całym obrazie. Oznacza to, że zdjęcie zrobione z niższą czułością ISO i niedoświetlone będzie miało więcej ziarna, niż zdjęcie wykonane z wyższą czułością ISO, ale doświetlone prawidłowo.
Moje NAJNOWSZE ZDJĘCIA znajdziesz w GALERII na stronie: https://waskiel.pl/podlasie/
Pamiętaj, że mój blog jest bogatym źródłem informacji i inspiracji dla fotografów.
Jeżeli cenisz treści, które dla Ciebie przygotowuję,
masz możliwość wyrażenia swojego uznania,
na przykład poprzez zafundowanie mi symbolicznej, wirtualnej kawy.
