Na lipcowym niebie często pojawiają się deszczowe chmury, a chwilę później ich miejsce zajmuje piękne słońce. Wówczas, jeśli będziemy uważni, zobaczymy na niebie pojawiająca się tęczę. To zachwycające zjawisko. Szczególnie, gdy patrzysz na świat wrażliwym okiem fotografa. Jeśli chcesz przekazać swoim odbiorcom te emocje, warto spróbować uwiecznić tęczę w kadrze. Jak się do tego zabrać? Szczegóły znajdziesz poniżej.
Fotografowanie tęczy
Tęcza powstaje w wyniku rozproszenia światła białego wewnątrz zawieszonych w powietrzu kropel wody. fot. Marek Waśkiel
Zacznijmy od absolutnych podstaw. Czym jest tęcza? Jest to zjawisko optyczne i meteorologiczne, widoczne na niebie w postaci wielobarwnego łuku. Tęcza powstaje poprzez rozproszenie i odbicie światła białego wewnątrz kropel deszczu. Rozproszenie światła powstaje w wyniku zjawiska dyspersji. Dochodzi wówczas do rozkładu światła białego na wielokolorowe widmo.
Jak przewidzieć gdzie pojawi się tęcza
Tęcza powstaje po każdym deszczu, gdy Słońce jest za osobą obserwującą, jednak nie wyżej niż 42 stopnie nad horyzontem. Załamany i odbity promień światła może wyjść z kropli deszczu pod maksymalnym kątem 42 stopni, zatem tęcza to okręg o szerokości kątowej 42 stopni.
Środek okręgu znajduje się naprzeciwko Słońca i nazywany jest punktem antysolarnym, który będzie zawsze pod horyzontem. To znaczy, że nie zobaczymy całej tęczy w postaci okręgu, ale wyłącznie jej wielokolorowy łuk.
Całą tęczę możemy zobaczyć, np. gdy lecimy samolotem ponad chmurami. Tęcze zobaczymy ponadto, gdy pada deszcz, a krople wody unoszą się w powietrzu. Niebo musi być jasne, a chmury nie mogą przysłaniać widoku.
Tęcze są bardzo efektowne. Składają się z następujących kolorów: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski oraz fioletowy i rozciągają się majestatycznie w krajobrazie, dlatego wielu fotografów sięga po swój sprzęt, by je uwiecznić.
Można by pomyśleć, że tęcze są trudne do przewidzenia i że szczęście decyduje, czy będziesz we właściwym miejscu o właściwym czasie. Jednak okazuje się, że to nieprawda. Tęcze są dość łatwe do przewidzenia i sfotografowania – wystarczy poznać kilka podstawowych zasad.
Co to za zasady? Tęcze, aby były widoczne potrzebują zawsze trzech elementów:
- światła słonecznego,
- unoszącej się w powietrzu wody,
- nie mogą być zasłaniane przez inne chmury.
Kiedy dwa elementy – światło słoneczne i unosząca się w powietrzu woda się zetkną spełniając odpowiednie warunki, białe światło słoneczne, które tak naprawdę składa się z całego spektrum barw, odbija się od milionów kropel wody i trafia z powrotem do naszych oczu.
Podkreślę raz jeszcze, że tęcze są zawsze pełnymi kołami, ale my widzimy tylko część nad horyzontem.
Poznaj skuteczne techniki kreatywnego fotografowania. Sprawdź mój kurs fotografii online.
Poznaj Pakiet Kursów i Zaoszczędź 1000 zł
Jak znaleźć tęcze do fotografowania
Gdy poznasz kilka podstawowych zasad – bez problemu znajdziesz tęczę do fotografowania. fot. Marek Waśkiel
Jak znaleźć dobre miejsce do fotografowania tęczy? Najlepiej jeżeli nasz plener będzie odbywał się, gdy słońce jest stosunkowo nisko na horyzoncie, ponieważ im niżej jest słońce, tym wyżej będzie tęcza. Przypominam, że jeśli słońce jest powyżej 42 stopni nad horyzontem, to niemożliwe jest zobaczenie tęczy – przynajmniej z poziomu ziemi.
Wybierz dzień, gdy prognoza pogody sugeruje mieszankę słońca i przelotnych opadów. W Polsce lipiec bywa idealny. Zobacz, z którego kierunku wieje wiatr, ponieważ najprawdopodobniej razem z nim będą wędrować chmury. Dla przykładu, załóżmy, że wiatr wieje z zachodu. Chmury będą wędrować z zachodu na wschód. W godzinach porannych słońce będzie na wschodzie, więc musimy patrzeć na zachód w poszukiwaniu nadchodzących opadów deszczu i zobaczymy tęczę przed deszczem.
W południe raczej nie zobaczymy tęczy – już wiesz dlaczego – ale po popołudniu lub wieczorem, słońce przesunie się ku zachodowi, więc może zobaczymy piękną tęczę na wschodzie po przelotnych opadach, które idąc z zachodu na wschód mogą nas po prostu zmoczyć.
Ile trwa zjawisko tęczy?
Tęcze mogą utrzymywać się od zaledwie kilku sekund do wielu godzin. W zależności od źródła, najdłużej utrzymująca się tęcza została zaobserwowana w Tajwanie, gdzie była
widoczna przez prawie dziewięć godzin, lub w Sheffield w Anglii, gdzie trwała nieco ponad sześć godzin.
Warto jednak pamiętać, że sama tęcza nie jest wystarczającym tematem, aby stworzyć wspaniałe zdjęcie. Idealnie byłoby znaleźć scenę, która dobrze wygląda bez tęczy, ale staje się jeszcze lepsza dzięki jej uwzględnieniu ciekawych motywów, które ładnie współgrają z pojawiającą się na niebie tęczą.
Poradnik jak fotografować tęczę
Odpowiednie ustawienia aparatu pomogą Ci stworzyć zachwycające zdjęcia tęczy. fot. Marek Waśkiel
Jaki sprzęt wykorzystać do fotografowania tęczy? Jakie ustawienia aparatu wybrać? Poniżej znajdziesz 10 kluczowych porad, które pozwolą Ci stworzyć wspaniałe zdjęcia tęczy.
1. Sprzęt fotograficzny
- Aparat fotograficzny: Warto użyć lustrzanki lub zaawansowanego aparatu kompaktowego, który pozwoli na ręczne ustawienie parametrów.
- Obiektyw: Najlepiej użyć szerokokątnego obiektywu o ogniskowej około 24 mm dla pełnoklatkowego aparatu, lub odpowiednika dla innego formatu matrycy. Dzięki temu zmieścisz całą tęczę w kadrze.
- Filtr polaryzacyjny: Filtr polaryzacyjny może pomóc w wzmocnieniu kolorów i zmniejszeniu odblasków na powierzchni wody.
2. Wybór odpowiedniego czasu i miejsca
- Słońce: Wybierz chwile, gdy słońce jest stosunkowo nisko nad horyzontem, aby tęcza była wyżej na niebie. Słońce powinno znajdować się poniżej 42 stopni nad horyzontem.
- Pogoda: Szukaj mieszanki słońca i przelotnych opadów. Lipiec w Polsce może być idealny na fotografowanie tęczy.
- Kierunek wiatru: Zanotuj, z którego kierunku wieje, ponieważ chmury będą przemieszczać się niesione przez wiatr. Patrz w stronę, z której nadchodzą chmury deszczowe. Jeśli przejdą nad Tobą, obserwuj ich odejście.
3. Kompozycja kadru
- Ustawienie tęczy: Skoncentruj się na umieszczeniu tęczy w odpowiednim miejscu w kadrze. Pamiętaj, że centrum koła tęczy zawsze jest przeciwne do słońca.
- Elementy otoczenia: Staraj się znaleźć interesujące elementy otoczenia, które mogą uzupełnić tęczę i wzbogacić kompozycję.
4. Ustawienia aparatu
- Balans bieli: Jeśli fotografujesz tylko w JPEG wybierz odpowiedni balans bieli, aby zapewnić wierną reprodukcję kolorów tęczy. Zacznij od balansu bieli dla światła dziennego.
- ISO: Ustaw ISO na jak najniższą wartość, aby uniknąć szumów w zdjęciu.
- Przysłona: Wybierz przysłonę, która zapewni odpowiednią głębię ostrości oraz świetną jakość zdjęcia – dla większości obiektywów będzie to f/8
- Czas naświetlania: Dostosuj czas naświetlania (prędkość migawki) w zależności od warunków oświetleniowych i jasności tęczy. Jednak nie stosuj zbyt długich czasów, ponieważ tęcza jest zjawiskiem dynamicznym.
5. Użycie filtra polaryzacyjnego
- Obróć filtr: Obracaj filtr polaryzacyjny, aby kontrolować intensywność tęczy. Przy minimalnym ustawieniu tęcza prawie zniknie, a przy maksymalnym ustawieniu uzyskasz pełne nasycenie kolorów tęczy.
6. Poszukiwanie dodatkowych efektów
- Podwójna tęcza: Jeśli warunki pogodowe są sprzyjające, możliwe jest uwiecznienie podwójnej tęczy. Użyj szerokokątnego obiektywu o ogniskowej około 16 mm, aby uwzględnić całą strukturę podwójnej tęczy.
- Potrójna i poczwórna tęcza: Rzadko, ale możliwe jest zobaczenie potrójnej lub poczwórnej tęczy. W takich przypadkach szerokokątny obiektyw może pomóc w uchwyceniu wszystkich tęcz.
7. Cierpliwość i obserwacja
- Czekaj na odpowiedni moment: Tęcze mogą utrzymywać się od kilku sekund do kilku minut. Bądź cierpliwy i gotowy na uwiecznienie pięknej chwili.
- Obserwuj i reaguj: Bądź czujny na zmiany warunków pogodowych i kierunek ruchu chmur. Zmieniaj pozycję i kadr, aby dopasować się do zmieniającej się tęczy.
8. Kreatywność
- Poszukaj interesujących perspektyw: Spróbuj różnych kątów i perspektyw, aby nadać swoim zdjęciom unikalny charakter.
- Eksperymentuj z kompozycją: Nie ograniczaj się tylko do fotografowania samej tęczy. Wykorzystaj elementy otoczenia, aby stworzyć ciekawe i złożone kompozycje.
9. Postprodukcja
- Po zakończeniu sesji fotograficznej przeglądaj swoje zdjęcia i wybierz te najlepsze.
- Jeśli jest to konieczne, dostosuj ekspozycję, nasycenie kolorów i ostrość w programie do obróbki zdjęć.
10. Kreatywność i indywidualność
- Znajdź swój własny styl: Wprowadź swoją kreatywność i eksperymentuj, aby odkryć swój unikalny sposób fotografowania tęczy.
- Wykorzystaj światło i pogodę: Znajdź innowacyjne sposoby wykorzystania światła i warunków pogodowych, aby stworzyć wyjątkowe zdjęcia tęczy.
Pamiętaj, że fotografowanie tęczy to nie tylko technika, ale także chwila piękna i magii. Baw się, eksperymentuj i ciesz się procesem tworzenia wyjątkowych fotografii tęczy. Powstawanie tęczy to zjawisko zależne od warunków atmosferycznych, a nie zawsze jest możliwe jej uchwycenie. Bądź gotów na różne niespodzianki i ciesz się procesem
fotografowania, niezależnie od wyniku końcowego. Powodzenia!
Zjawisko tęczy a optyka
Tęcze zawsze mają szerokość 84 stopni. fot. Marek Waśkiel
Jeśli wyobrażamy sobie tęcze jako pełne koła, to ich centrum zawsze znajduje się dokładnie 180 stopni naprzeciwko słońca znajdującego się za naszymi plecami. Im słońce jest wyżej, tym fragment widzianego koła jest mniejszy. Jeśli słońce jest wysoko na niebie, zobaczymy tylko górną część tęczy, ponieważ większość z niej znajdzie się poniżej horyzontu.
Po prostu pamiętaj, że centrum koła zawsze będzie przeciwne do słońca. Kiedy słońce znajduje się nisko nad horyzontem, zobaczymy prawie połowę koła, które wydaje się być znacznie wyżej na niebie. Możliwe jest zobaczenie pełnego koła tęczy, ale trzeba być wysoko, patrząc w dół, na przykład z samolotu lub szczytu góry. Ponieważ tęcza jest zawsze przeciwna do słońca, zdaje się ona poruszać w stosunku do obiektów na naszej obracającej się planecie.
Jeśli chcesz, aby tęcza była dokładnie wyrównana z krajobrazem, bądź świadomy, że nie będzie ona przez dłużej niż przez krotką chwilę w jednym miejscu Zakładając, że widzimy około połowy tęczy, czyli boki dotykają ziemi pod kątem 90 stopni, szerokość tęczy idealnie wypełni kadr obiektywu o ogniskowej 24 mm w aparacie pełno klatkowym.
Dzieje się tak, ponieważ tęcze zawsze mają szerokość 84 stopni – dokładnie taki sam kąt widzenia jak obiektyw 24 mm. Jest to przydatna informacja, jeśli natrafimy na tęczę i musimy szybko zdecydować, jakiego obiektywu użyć.
Fotografowanie tęczy a filtr polaryzacyjny
Filtr polaryzacyjny to konieczność w trakcie fotografowania tęczy. fot. Marek Waśkiel
Kolejną istotną wskazówką jest konieczność wykorzystania filtra polaryzacyjnego podczas fotografowania tęczy. W przypadku tęczy, która zawsze jest przeciwna do słońca, filtr polaryzacyjny ma niezwykły efekt. Gdy obracamy filtr i ustawimy go w pozycji najmniejszego działania, tęcza może prawie całkowicie zniknąć. Natomiast obracając filtr na maksymalne działanie, zobaczymy w wizjerze pełne nasycenie tęczy obiektywie i będzie się ono bardziej intensywne, niż kiedy obserwujemy je gołym okiem.
Dlatego pamiętaj, że filtr polaryzacyjny zawsze trzeba obracać, aby uzyskać najbardziej pożądany efekt. Czasami wielu fotoamatorów o tym zapomina. Możliwe jest wystąpienie podwójnej tęczy, gdzie światło odbija się dwukrotnie, tworząc słabszą odwróconą tęczę na zewnątrz głównej tęczy. Jest to efekt dwukrotnego odbicia światła wewnątrz kropli wody.
Podwójne i potrójne tęcze w fotografii
Chociaż są rzadkie, możliwe jest wystąpienie potrójnej i poczwórnej tęczy, gdzie światło odbija się wielokrotnie od każdej kropli deszczu. Czasami przy wielu tęczach możesz zauważyć, że obszar wewnątrz tęczy jest jaśniejszy, niż na zewnątrz. Wynika to z tego, że wszystkie kolory miesza się w tym obszarze, tworząc białe światło. Tęczę można
sobie wyobrazić jako koło odbitego światła, gdzie krawędzie koła są załamane na poszczególne kolory. Jednak jedyną część tęczy, którą zauważamy, jest ta kolorowa część.
Czy istnieje tęcza księżycowa
Tęcza księżycowa istnieje, ponieważ nie tylko światło słoneczne powoduje powstawanie zjawiska tęczy. Bardzo nietypowe zjawisko tęczy księżycowej może wystąpić tylko w kilku miejscach na całym świecie. W trakcie powstawania tęczy księżycowej światło odbija się od księżyca i załamuje się na kroplach wody. Powstała tęcza nie ma wyraźnych kolorów i przybiera postać białej wstążki. Zjawisko tego typu możemy zaobserwować przez cały rok w Parku Narodowym Yosemite w Stanach Zjednoczonych oraz podczas obserwacji wodospadów Wiktorii w Zambii (Afryka). Poza tym miejscami tęcza księżycowa występuje na Kostaryce, dzięki wilgotnemu wiatrowi w okresie od grudnia do lutego w trakcie pełni Księżyca.
