Czas naświetlania zastanawiasz się, co to jest i jak ten parametr wpływa na Twoje fotografie? Sprawdź, jak wykorzystać czas naświetlania w kreatywnym fotografowaniu. Przeczytaj poradnik i popraw swój fotograficzny warsztat.
Czym jest czas naświetlania
Czas naświetlania – to inaczej czas otwarcia migawki w aparacie, i co za tym idzie, czas w którym światło trafia na matrycę lub film.
W jaki sposób czas naświetlania wpływa na Twoje fotografie?
Podstawowa zasada jest prosta – krótki czas naświetlania jest wykorzystywany jakby dla realnego oddania rzeczywistości, zatrzymania go w bezruchu przy dużym natężeniu światła (np. przy fotograficznych relacjach sportowych, unieruchomienia spadającej kropli, lecącego owada itp.).
Długie czasy naświetlania wykorzystujemy, gdy jest mało światła i nie chcemy nazbyt podnosić ISO oraz kiedy chcemy pokazać efektowne rozmycia ruchu (np. malowanie światłem, zdjęcia nocnego nieba, ruchu chmur albo rozmycia jadących pojazdów itd.).
Fotografowanie ptaków z reguły wymaga bardzo krótkiego czasu ekspozycji (czasu naświetlania). fot. Marek Waśkiel
Warto nieustannie pamiętać, że czas naświetlania ma bezpośredni związek z pokazaniem efektu ruchu. I to w wielu wymiarach – zarówno ruchu fotografowanych obiektów, jak i aparatu trzymanego w rękach fotografa. Nie wiem, czy zdajesz sobie sprawę, ale mnóstwo nieostrych zdjęć to efekt zbyt długiego czasu ekspozycji podczas fotografowania z tzw. „ręki”.
Poznaj skuteczne techniki kreatywnego fotografowania.
Sprawdź mój kurs fotografii online.
Poznaj Pakiet Kursów i Zaoszczędź 1000 zł
Jak wykorzystać długi czas naświetlania
Im dłuższy ustawiliśmy czas naświetlania, tym bardziej powinniśmy trzymać aparat nieruchomo, by uzyskać ostrość na naszych zdjęciach (jeżeli masz z tym trudności, pomoże Ci wykorzystanie statywu fotograficznego albo monopodu).
Wykorzystanie specyfiki długiego czasu naświetlania pozwala na najróżniejsze kreatywne kompozycje – np. malowanie światłem, ale tu też warto stosować statyw. Można też wówczas fotografować w warunkach mniejszej ilości światła np. w nocy.
Efektownym przykładem wykorzystania techniki nieco dłuższej eskpozycji jest np. panoramowanie, gdy na dłuższym czasie naświetlania podążamy aparatem za ruchem fotografowanego obiektu.
Wywołuje to efekt zatrzymania obiektu na pierwszym planie w wyraźnej (ostrej) formie, natomiast tło stwarza wspaniałe, dynamiczne rozmycie potęgujące efekt ruchu, żywiołowości.
Długie czasy naświetlania pięknie pokazują efekt ruchu. fot. Marek Waśkiel
Jak wykorzystać krótki czas naświetlania
Odwrotnie jest przy krótkich czasach naświetlania; te zatrzymają fotografowany obiekt w tak krótką chwilę, że często możliwe jest fotografowanie z tzw. „ręki”. To ustawienie wykorzystuje się do fotografowania dynamicznie poruszających się obiektów (np. w fotografii reporterskiej, fotografii natury – kiedy nie można wykorzystać statywu albo monopodu). Bardzo często łącząc wykorzystanie wysokiego ISO (czułości) w celu zminimalizowania czasu ekspozycji.
Jak ustawić czas naświetlania
Na ustawienie czasu ekspozycji mamy wpływ rezygnując z trybu AUTO.
Jeśli uważnie przyjrzymy się trybom półautomatycznym np. P, S i A okazuje się, że w każdym z nich możemy w sposób bezpośredni albo pośredni wpływać na czas ekspozycji. Najwięcej możliwości tym zakresie daje nam tryb M (manualny).
Poprawna ekspozycja to prawidłowe dobranie ISO, czasu i przysłony. Zatem nie można nastawiać owych parametrów w sposób przypadkowy. We współczesnych aparatach za sugerowanie ekspozycji danej sceny odpowiada światłomierz. Jednak fotograf może w oparciu o jego podpowiedzi dokonywać takich zmian, tak aby uzyskiwać najbardziej korzystne parametry naświetlenia swojego kadru.
Współczesne aparaty pozwalają najczęściej na korzystanie z czasów eskpozycji w zakresie 1/8000 sekundy do 30 sekund. fot. Marek Waśkiel
Czasy naświetlania, dostępne w aparatach (większość lustrzanek i bezlusterkowców), powinny oscylować w granicach od 1/8000 (częściej 1/4000) sekundy (bardzo krótki czas) do aż 30 sekund (czasami nawet 60 s.). Najłatwiej jest sterować tym parametrem pamiętając, że zmiana jego wartości np. 1/1000 na 1/125 znacznie wydłuża czas eskpozycji. Natomiast czas naświetlania 1/30 sekundy będzie dłuższy niż czas 1/60 sekundy albo 1/500 sekundy.
Jaki czas naświetlania najlepiej wybrać?
Taki, jaki jest nam potrzebny do uzyskania zamierzonego efektu. Raz będzie to 1/1000 sekundy, a innym razem 1/30. Wszystko zależy od naszego pomysłu na zdjęcie.
Większość fotoamatorów fotografuje trzymając aparat w rękach i nie używa statywu. Wówczas koniecznie trzeba pamiętać, że użycie zbyt długiego czasu naświetlania spowoduje powstanie poruszonych, czyli nieostrych zdjęć.
Najprościej będzie przyjąć na potrzeby edukacyjne „standardowy” obiektyw o długości ogniskowej około 50 milimetrów. Uproszczona zasada, którą warto kierować się na początku przygody z fotografią (ale wraz ze wzrostem umiejętności można ją bez problemu modyfikować lub całkowicie z niej zrezygnować) mówi:
Aby wykonać ostre zdjęcie „z ręki”, czas naświetlania powinien być dwukrotną odwrotnością długości ogniskowej obiektywu, którym wykonujemy zdjęcie.
Oznacza to, że przy przyjętym przykładowym obiektywie o ogniskowej 50 mm, czas naświetlania nie powinien być niższy niż ok. 1/100 sekundy. Ten przelicznik X2 zakłada już uwzględnienie mnożnika ogniskowej dla aparatów z matrycą APSC. Mnożnik ogniskowej to przelicznik, którym posługujemy się w zależności od wymiarów matrycy aparatu, na którym ten obiektyw zostanie zamontowany. Bo 50 mm opisane na obiektywie będzie ogniskową 50 mm dla matrycy o wymiarach pełnej klatki filmu małoobrazkowego. Jednak dla matrycy mniejszej np. APSC będzie już to ogniskowa 75 mm (mnożnik ogniskowej 1,5).
Lepsze efekty ostrości na zdjęciach uzyska się stosując statyw jako element eliminujący niepotrzebny ruch aparatu. fot. Marek Waśkiel
Przy wykonywaniu zdjęć „z ręki” warto też korzystać ze stabilizacji umieszczonej albo w korpusie albo w obiektywie. Pomaga ona w wykonaniu ostrych zdjęć , nawet przy nieco dłuższych czasach, niż te wynikające z zależności od ogniskowej obiektywu. Praktyczne doświadczenia wskazują, że najnowszymi typami aparatów (np. Nikon Zf) można fotografować „z ręki” np. obiektywem 50 mm z czasem do 1/2 sekundy przy uruchomionej stabilizacji uzyskując 95% ostrych zdjęć!
Czas naświetlania porady
Oprócz tego istnieje kilka innych tricków, które pomogą Ci wykorzystać znajomość zależności ruchu, czasu i odległości:
- jeśli na fotografii ruch ma być zamrożony w danym momencie, należy wykorzystać niskie czasy naświetlania oraz wysokie ISO
- jeżeli fotografujesz obiektywem o długiej ogniskowej, musisz skracać czasy ekspozycji, bowiem minimalny ruch takiego „szkła” powoduje powstanie nieostrego zdjęcia
- jeżeli fotografujesz szybko poruszające się obiekty, a brakuje Ci umiejętności korzystania z ręcznych ustawień aparatu włącz tzw. tryb sportowy
- bardzo długie czasy ekspozycji (liczone w sekundach), świetnie sprawdzają się w próbach rejestrowania światła w miastach, przy ulicach czy torach kolejowych – wówczas udaje się uzyskać efekt długich smug, kształtów świetlnych (pamiętaj, że w tym wypadku trzeba korzystać ze statywu). Podczas fotografowania ze statywu na ogół trzeba wyłączyć stabilizację!
Pamiętaj, że mój blog jest bogatym źródłem informacji i inspiracji dla fotografów.
Jeżeli cenisz treści, które dla Ciebie przygotowuję,
masz możliwość wyrażenia swojego uznania,
na przykład poprzez zafundowanie mi symbolicznej, wirtualnej kawy.
