Zastanawiasz się, jak fotografować gwiazdy? Chcesz zachwycić swoich odbiorców pięknymi zdjęciami nocnego nieba? Oto praktyczny poradnik fotografii, dzięki któremu stworzysz wspaniałe zdjęcia gwiazd.
Fotografowanie gwiazd
„Szlaki gwiazd” fotografowane podczas pełni Księżyca. fot. Marek Waśkiel
Fotografowanie nocnego nieba zyskało ostatnio mocno na popularności. Stało się tak za sprawą rozwoju technologii fotografii cyfrowej. Zdjęcia powstające przy wysokim ISO są coraz lepsze pod względem technicznym i umożliwiają rejestrowanie bardzo dobrych kadrów, nawet w niemal całkowitych ciemnościach.
Coraz więcej osób zastanawia się też jak fotografować zorzę polarną, gwiazdy i inne zjawiska dziejące się nocą na niebie (np. deszcze meteorów).
W nocnej fotografii najważniejsza jest cierpliwość, odpowiedni sprzęt oraz absolutnie podstawowe umiejętności robienia zdjęć. Bardzo przydatna jest również znajomość podstaw astronomii.
Poniżej znajdziesz RECEPTĘ, która umożliwi Ci profesjonalne fotografowanie gwiazd.
Wykorzystaj praktyczne kursy fotografii, oparte o lekcje w formie wideo.
👉 Kurs Fotografii Dla Początkujących https://waskiel.pl/kurs-fotografii-online-dla-poczatkujacych/
👉 Kurs Fotografii Makro https://waskiel.pl/kurs-fotografii-makro-online/
👉 Kurs Fotografii Krajobrazowej https://waskiel.pl/kurs-fotografii-krajobrazowej-online/
👉 Kurs Lightroom Szybki Start https://waskiel.pl/kurs-lightroom-online/
👉 Kurs Fotografii Podróżniczej https://waskiel.pl/kurs-fotografii-podrozniczej-online/
👉 Kurs Fotografii Portretowej https://waskiel.pl/kurs-fotografii-portretowej-online/
12 zasad profesjonalnego fotografowania gwiazd
1. Odszukaj właściwe miejsce – czyli ciemne, bez ingerencji sztucznego oświetlenia.
2. Ustaw aparat na solidnym statywie i dobierz kadr – odszukaj np. Gwiazdę Polarną lub Mleczną Drogę.
3. Sprawdź ustawienia aparatu i obiektywu – np. format zapisu plików – najlepiej RAW (potem trzeba go „wywołać” ale zapisuje więcej informacji), ISO – z reguły minimum 3200, ustawienie ostrości ręcznie – wyłącz AF, dobierz wielkość przysłony – możliwie jak największy otwór np. f2,8.
4. Wyłącz redukcję szumów przy długich czasach ekspozycji – więcej o prawidłowym naświetlaniu zdjęcia przeczytasz we wpisie ekspozycja bez tajemnic.
5. Dobierz właściwy czas ekspozycji i pamiętaj o regule 500 – dla np. zdjęć galaktyk.
6. Jeszcze raz ustaw właściwą ostrość – po prostu sprawdź jak wyglądają gwiazdy, a jak pierwszy plan. O kreatywnym wykorzystaniu ostrości w fotografii przeczytasz w artykule jak robić ostre zdjęcia.
7. Włącz interwał lub uruchom kolejne ekspozycje ręcznie za pomocą wężyka spustowego – jeżeli chcesz wykonać potem zdjęcie tzw. „szlaków gwiazd”.
8. Zakryj wizjer lustrzanki – zacznij wykonywać kolejne zdjęcia. Na ładne okręgi potrzeba z reguły ok. 120 pojedynczych ujęć, które potem składa się w jedną całość.
9. Sprawdzaj pracę aparatu – czy działa itp. ale go nie dotykaj!
10. Na końcu wykonaj tzw. czarną klatkę (czyli zdjęcie z zasłoniętym obiektywem) – będzie potrzebna do odszumienia zdjęcia.
11. Podczas sesji , kiedy chcesz potem wykonać „Szlaki Gwiazd” – pod żadnym pozorem nie dotykaj aparatu i statywu, jeżeli go poruszysz, musisz zacząć sesję od początku.
12. Finale zdjęcie tzw. Szlaków Gwiazd (np. okręgów wokół Gwiazdy Polarnej) złożysz w Photoshopie albo programie Startrials.
Mleczna Droga nad Suwalszczyzną / 30 kwietnia 2017 / panorama z 6 zdjęć. Jedno ujęcie: ISO 3200, czas: 25 s, f 3,2. fot. Marek Waśkiel
Na samym początku sesji, musisz podjąć decyzję, jaki rodzaj nocnych zdjęć będziesz wykonywać. Nieco inaczej powstają kadry do szlaków gwiazd, odmiennie fotografujemy księżyc, a jeszcze inaczej meteory.
Jeśli na razie chcesz po prostu wykonać swoje pierwsze zdjęcie nocnego nieba, to kolejnym krokiem jest dobranie parametrów ekspozycji. Sprawdź ustawienia aparatu i obiektywu (np. format zapisu plików – najlepiej RAW) Na początku ISO powinno dobrać się na 1600 albo 3200. Wielkość przysłony – możliwie jak największy otwór (np. f2,8) oraz ręcznie dobierz czas ekspozycji w trybie M (manualnym).
Uwaga na „punkt rosy”, czyli osadzanie się wilgoci na sprzęcie, w tym na przednich soczewkach obiektywów, oraz na świecenie światłem po planie: widoczne jest światło smartfonów, czołówek itp. Może to wprowadzić przebarwienia w kadrze.
Do pierwszego ujęcia w niektórych przypadkach możesz dobrać czas według wskazań światłomierza i po wykonaniu kadru skorygować je do odpowiedniej wartości.
Jeśli masz kłopoty z doborem czasu, zacznij od około 20 sekund. Potem jednak zastanów się, co chcesz fotografować i dobór czasu ekspozycji uzależnij od reguły 500. Mówi ona, że liczbę 500 należy podzielić przez liczbę ogniskowej i w ten sposób otrzymamy maksymalny czas ekspozycji (w sekundach), dający nieruchome gwiazdy na niebie. Czyli dla ogniskowej 20 mm (dla FF, czyli pełen klatki) takim czasem jest 25 sekund.
Zapisując pliki w formacie RAW koniecznie wyłącz redukcję szumów przy długich czasach ekspozycji! Jeśli tego nie zrobisz, znacznie wydłużysz proces fotografowania.
Chcąc fotografować tzw. szlaki gwiazd albo Mleczną Drogę musisz się też nauczyć odszukiwać je na nocnym niebie. Podstawy astronomii możesz zdobyć korzystając z mnóstwa aplikacji. Wiele informacji o poszukiwaniu i twórczym wykorzystaniu zjawisk atmosferycznych znajdziesz też w artykule jak fotografować burzę.
Jaki aparat wybrać do fotografowania gwiazd
Do fotografowania gwieździstego nieba, czyli gwiazd, galaktyk (np. Drogi Mlecznej) oraz takich zjawisk jak deszcz meteorytów czy zorza polarna nie wystarczy aparat w smartfonie ani prosty kompakt.
Najlepszym (i zarazem najtańszym) aparatem fotograficznym do tego typu zadań jest lustrzanka cyfrowa, zapatrzona w szerokokątny obiektyw.
Wybór aparatów w tym segmencie jest bardzo duży. Im młodszy model, tym lepiej (z powodu rosnących szans na lepszą jakość naszych zdjęć). Nieustannie musimy wykorzystywać wysoką czułość (np. 3200 lub nawet 6400 ISO). Nowsze matryce radzą sobie z fotografowaniem przy takich czułościach znacznie lepiej, niż matryce lustrzanek cyfrowych sprzed 7 czy 10 lat. Mnóstwo przydatnych informacji o wyborze aparatu znajdziesz też w poradniku jaki aparat kupić.
Interesujesz się fotografią? Sprawdź mój kurs fotografii online, dzięki któremu błyskawicznie nauczysz się profesjonalnego robienia zdjęć.
Poznaj Pakiet Kursów i Zaoszczędź 259 zł
Technika fotografowania nocnego nieba
Poza tym lustrzanka umożliwia dobranie ekspozycji w trybie manualnym, oraz można w ich obiektywach ręczne ustawić ostrość (po uprzednim wyłączeniu autofokusa). Więcej o sposobach wykorzystania tych parametrów przeczytasz w artykułach: ekspozycja w fotografii oraz jak robić ostre zdjęcia. Są to niezbędne ustawienia, jakich trzeba dokonać podczas nocnego fotografowania.
Najważniejsza jest przysłona (ustawiamy jak najmniejszy numer np. f 2,8 albo 3,5) oraz wysokie ISO (np. 3200) – to one decydują o liczbie zarejestrowanych nocą obiektów np. gwiazd.
Czas zadecyduje o formie ich pokazania – zatrzymane w bezruch albo rozmyte. Do świetnego fotografowania potrzebny jest także statyw fotograficzny. Musi być stabilny i odpowiedniej wysokości, aby komfortowo móc kadrować obraz. Przydaje się też wężyk spustowy.
Jak wygląda fotografowanie gwiazd w praktyce
Późnym popołudniem w niedzielę wybrałem się wraz ze swoją żoną na fotografowanie Centrum Mlecznej Drogi. Niestety kończy się właśnie czas jej najlepszej widoczności (dla fotografów) w tym roku. Ten dobry czas jest spowodowanym nowiem Księżyca na nocnym niebie (ciemna noc) i stosunkowo późnym wschodem Słońca. Zatem na fotografowanie Drogi Mlecznej w najlepszym okresie mamy około 2-3 godzin.
Gwiazdy, Mleczna Droga i odbicia w tafli jeziora. fot. Marek Waśkiel (na zdjęciu z latarką)
Od 21 kwietnia do wczoraj pogoda na Podlasiu i Suwalszczyźnie była po prostu fatalna. Gruba warstwa chmur całkowicie uniemożliwiała nocne fotografowanie. Kiedy wreszcie około południa mapy pogody (meteo.pl) dały szansę na bezchmurne niebo … nad Suwalszczyzną nie zastanawiałem się ani chwili. Za pomocą Mapy Ciemnego Nieba oraz map Google wybrałem miejcie o ograniczonej liczbie sztucznego światła i nad wodą, ponieważ chciałem zrobić Drogę Mleczną odbijającą się w tafli jeziora. Po prostu lubię sobie utrudniać zadania. Nigdy tam nie byłem, zatem liczyłem się z porażką. Jednak musiałem spróbować!
Mleczna Droga panorama. fot. Marek Waśkiel
Pokonaliśmy prawie 200 km i na sam koniec okazało się, że wybrałem rzeczywiście odludne miejsce z trudnym dojazdem po rozmokłych gruntowych drogach. Dotarliśmy nad brzeg jeziora na godzinę przed zachodem słońca. Był on kolorowy, fantastyczny i super… (proszę zobacz krótki film) jednak nie dla niego tu dziś przyjechałem. Za pomocą smartfonowej aplikacji „PlanIt! for Photographers Pro” oceniłem szanse na zobaczenie Centrum Drogi Mlecznej.
Były! Zatem nie pozostało nic innego jak ustalić dokładnie miejsca skąd warto zrobić zdjęcia i potem tylko czekać, aż zapadnie zmrok, czyli tzw. zmierzch astronomiczny (prawdziwie ciemna noc). Mijały godziny a my patrzyliśmy nieustannie w przepiękne gwiazdy, a za naszymi plecami mieliśmy rogalik księżyca. Był mały ale świecił bardzo, bardzo mocno. Pomimo jego blasku na niebie pojawiało się coraz więcej gwiazd. Tylko w takich miejscach można jeszcze zobaczyć prawdziwe rozgwieżdżone niebo. Wreszcie ok 0.30 księżyc zniknął i mogliśmy przystąpić do fotografowania. Niestety na horyzoncie świeciły światła jakiś dalekich osad.
Zaczynaliśmy prawie w absolutnej ciszy. Potem najpierw było słychać głosy zwierząt z pobliskiego lasu, potem jakieś odgłosy bardzo dalekiej dyskoteki. Po kilku pierwszych zdjęciach okazało się, że jezioro jest zbyt wąskie, aby odbił się w niej cały łuk Drogi Mlecznej. Wprawdzie setki gwiazd znalazły w nim swoje odbicie ale czubek łuku już się nie mieścił. Wielka szkoda, bo nie mam już w tym tygodniu czasu na powtórki.
Pomimo owych problemów jestem bardzo zadowolony z efektów. Zaryzykowałem i okazało się, że było warto. Nigdy też nie zapomnę widoku spokojnej tafli jeziora z mnóstwem odbitych gwiazd w jego toni. Kiedy wróciliśmy ok 2.30 do auta termometr pokazywał zero stopni. Zaczęła się mozolna jazda do domu.
Dołącz do mnie w fotograficznych przygodach – sprawdź sekcję Foto Blog.
„dobór czasu ekspozycji uzależnij od reguły 500”
Czas wg tej reguły jest zwykle dużo za duży w szczególności dla zdjęć nisko nad horyzontem albo dla mniejszych szerokości geograficznych.
Dużo lepszą regułą jest NPF (ale też bardziej skomplikowaną). Podstawowe i krytyczne różnice to że uwzględnia ona rodzaj obiektywu i wielkość matrycy. Uwzględnia jeszcze parę innych rzeczy np wysokość obiektu nad horyzontem czy też miejsce z którego się strzela zdjęcia ale dwie pierwsze są krytyczne.
Bardzo dobra strona tutaj pokazująca czasy wyliczone różnymi systemami
https://sahavre.fr/wp/regle-npf-rule/
Bardzo ciekawy artykuł , szczególnie dla kogoś, kto nie zajmował się wcześniej astrofotografią :-). Zastanawiam się jak w praktyce wykorzystać punkt „10. Na końcu wykonaj tzw. czarną klatkę (czyli zdjęcie z zasłoniętym obiektywem) – będzie potrzebna do odszumienia zdjęcia.” Tzn. Domyślam się, że chodzi o przygotowanie czegoś w rodzaju mapy szumu matrycy dla określonego ISO, ale mógłby Pan napisać 2 zdania jak tego później używać praktycznie? wydaje mi się, że jest tak (przynajmniej w lustrzankach Nikona), że robiąc zdjęcie z czasem np. 30 sekund aparat zam robi po każdym zdjęciu kolejne z zamkniętą migawką. Trwa ono tyle samo – np. czas 3 minut powoduje, że kolejne 3 minuty czekamy na efekt, a aparat robi taką czarną klatkę. Można to wyłączyć w menu ale wtedy dobrze było by używać włąśnie takiego raz zrobionego wzorca.
Pozdrawiam
Piotr Z.
Piękna panorama.Niestety u nas w Polsce do mleczaka pozostają bieszczady,suwalszczyzna i pomorze zachodnie,reszta jest zanieczyszczona światłem.W innych rejonach nawet jak sie spełni wszystkie warunki to jest bigos z mleczakiem.